Chỉ vì lợi nhuận mà người Việt bất chấp đạo đức kinh doanh, làm ăn gian dối phù phép thực phẩm để mưu lợi mà không quan tâm đến sức khỏe của người tiêu dùng. Điều nhức nhối là tình trạng này không những chẳng thuyên giảm mà đang có triệu chứng bùng phát khắp mọi nơi. Với nhiều thủ đoạn tinh vi khác nhau, những kẻ kinh doanh vô đạo này đang đầu độc đồng loại của họ. Và chính quyền dường như bất lực để cho các hộ kinh doanh thoải mái xử dụng hóa chất trong các sản phẩm hàng hóa.
Công nghệ "thổi gà" bằng nước lã
Trên tờ Vietnamnet cho hay ở làng Bình Đà (xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, Hà Nội) trước đây chuyên về làm pháo. Nhưng từ khi chính quyền CS Việt Nam cấm đốt pháo, nghề của làng cũng lụy tàn theo. Về làng pháo Bình Đà hôm nay, chúng ta không còn được ngửi cái mùi thuốc pháo đặc trưng, không còn thấy xác pháo nổ đỏ đường vào ngày Tết mà thay vào đó mùi của lông gà, lông vịt. Nhiều hộ ở làng Bình Đà đã chuyển từ nghề làm pháo nổ sang buôn bán thịt gia cầm, trong đó đặc biệt là thịt gà. Cũng nhờ vào nghề này mà rất nhiều người đã xây được nhà cửa rất khang trang và có cuộc sống khấm khá từ khi bỏ nghề làm pháo. Việc giầu lên bất thường của một số hộ dân ở làng Bình Đà là nhờ vào con gà mía. Theo "tiết lộ" của người dân làng Bình Đà, loại gà mía có xuất xứ Trung Quốc, có giá rẻ chỉ bằng một nửa giá gà trong nước rất thích hợp để xử dụng "tuyệt chiêu" bơm nước lã vào trong thịt tăng trọng lượng mang đi bán để lừa người mua.
Gà được bơm bằng loại xi lanh to, có nhà còn sắm hẳn một chiếc máy chuyên bơm nước hàng loạt cho gà hàng đêm. Chỉ chưa đầy vài chục giây sau quá trình "phù phép", con gà nặng 1,15 kg đã nặng lên 1.4 kg sau khi được bơm nước. Con gà có thể lên đến 1,5 kg nếu bơm thêm nước. Hơn nữa, con gà khi đã được bơm nước trông sẽ căng phồng vàng ươm béo tốt.
Theo tính toán, trung bình mỗi một con gà mía đã được bơm nước, người buôn gà thịt có lời thêm từ 0,2 kg đến 0.4 kg so với khối lượng thực tế của con gà. Như vậy, với "nước giếng khoan" được bơm vào con gà, cộng với tiền công làm gà mang đi bán ngoài Hà Nội, có khi lãi đã bằng nửa giá trị con gà ban đầu.
Dùng pin luộc bắp
"Chiến thuật" để bắp nhanh chín, thơm ngon, ngọt và có thể để lâu mà không bị ôi thiu không khó. Khi luộc, người ta cho một hai cục pin vào thì bắp chín rất nhanh. Nhưng phải canh chừng, nếu không để quá lửa bắp sẽ bị nhão. Luộc như thế, đi bán thì mới có… lãi. Bởi giá bắp tại chợ đầu mối đã từ 1.400 đến 3.000 đồng/bắp. Hơn nữa, khi lấy bắp ở chợ, bắp không còn tươi, bắp để lâu ngày, hạt đã khô cứng lại. Vì thế, khi luộc bằng củi thông thường sẽ rất lâu và rất tốn nhiên liệu mà khi bán giá chỉ từ 2.500 đồng đến 5.000 đồng/ bắp.
Hiện nay đa số những người luộc bắp đi bán đều luộc bắp bằng hóa chất. Nhẫn tâm hơn, một số chủ lò còn xử dụng pin để nấu cho bắp nhanh chín. Công thức nấu là 200 trái bắp, người ta cho khoảng một ít hương bắp, 2-3 muỗng muối diêm và 2,3 muỗng đường ngọt, cộng một cục pin. Sau khi ra lò, trái bắp sẽ rất tươi, thơm ngon và ngọt, nhưng người ăn rất khó để phát hiện. Nếu muốn bắp lâu ôi thiu, bỏ ngày này qua ngày khác thì chỉ cần cho chất bảo quản vào thì bắp ngày hôm nay bán không hết, mang về luộc lại vẫn… thơm ngon.
Với việc dùng hóa chất rồi cho một cục pin vào nồi bắp đang xôi, chỉ cần không đến 2 giờ đồng hồ, nồi bắp 200 trái sẽ chín. Tuy nhiên, bắp đã ngấm hóa chất, vì có vị ngọt rất lạ và cùi rất mềm, nhất là mùi thơm của quả bắp đã không còn nữa.
Hô biến thịt lợn thành thịt bò
Công nghệ hô biến thịt lợn thành thịt bò rất đơn giản, chỉ cần dùng phẩm mầu "hoa hiên" là có thể không phân biệt được về màu sắc đâu là thịt lợn, đâu là thịt trâu, bò. Phẩm mầu hoa hiên rất dễ mua.
Chỉ cần pha một thìa cà phê bột hoa hiên vào nước, quét lên bề mặt thịt lợn, hoặc nhúng thịt lợn vào dung dịch đó trong vòng 1 phút, thịt lợn sẽ có mầu sắc giống như thịt bò tươi và không thể phân biệt được đâu là thịt bò, đâu là thịt lợn. Nhiều tiểu thương còn dùng thịt lợn chết, ôi thiu giả làm thịt bò, lừa người tiêu dùng. Thịt lợn sề nuôi nhiều năm, thịt dai, da dầy thường bán rất rẻ nhưng khi qua tay các tiểu thương thì sẽ thành thịt bò.
Ngoài việc dùng bột hoa hiên, nhiều người còn thường dùng chất phụ gia có tên gọi maltol – một chất tạo mầu có trong danh mục chất phụ gia thực phẩm được phép xử dụng đối với một số loại thực phẩm. Chỉ cần 0.05% – 0.1% so với lượng sản phẩm, hóa chất này đã có thể triệt tiêu được những mùi khó chịu đặc trưng của thịt lợn. Nếu kết hợp với chất tạo mùi như bột hương vị bò, nước tinh chất bò, sẽ giúp duy trì hương lâu dài của sản phẩm.
"Phù phép" bì lợn bẩn
Thôn Bình Lương, xã Tân Quang, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên là một trong những nơi sản xuất bóng bì lợn lớn nhất miền Bắc. Tuy nhiên, quy trình chế biến bì lợn ở đây thật hãi hùng.
Xung quanh thôn Bình Lương, những rãnh nước đen ngòm, nổi lềnh bềnh nước mỡ thải gây mất vệ sinh. Nhiều nơi chế biến bì lợn không được cách ly, chỉ là sân giếng hoặc sàn nhà của gia đình, nước chẩy lênh láng và vô số thứ rác rưởi. Những đống bì lợn bèo nhèo đổ bừa bãi dưới nền đất bẩn thỉu, ẩm ướt. Bên cạnh đống bì lợn là những dao thớt, xô chậu đen ngòm, ruồi nhặng bâu đầy.
Những bao tải bì lợn khô được chất thành đống, không có bất kỳ biện pháp bảo quản nào. Vì các chủ sản xuất thường gom bì về xưởng, đợi đủ hàng mới tập trung chế biến, nên nhiều bì lợn bị ôi, bốc mùi hôi thối. Tuy nhiên với công nghệ "bí mật", những miếng bì lợn bốc mùi sẽ được "phù phép" thành những sản phẩm tới tay người tiêu dùng.
Sau phần rửa sạch mỡ lợn là công đoạn phân loại bì mỡ. Loại bì nào đã sạch mỡ được vứt sang một bên, loại nào còn mỡ sẽ dùng dao vát sạch. Mỡ được tách từ bì lợn cho vào một chảo lửa ngay bên cạnh để chế biến mỡ nước. Còn những đống bì lợn sau khi được vát sạch mỡ sẽ được đổ ngay vào một thùng nhựa, bên trong chứa một loại nước, bốc mùi hắc khó chịu. Bì lợn sẽ được ngâm trong thùng chừng 3 giờ đồng hồ.
Sau khi được ngâm trong những thùng nước "lạ" mà thực chất là những thùng chứa hóa chất, bì lợn được vớt ra với màu trắng toát, sạch bong. Những vết thâm tím trên thân bì đã hoàn toàn biến mất, và mùi hôi thối cũng không còn nữa. Sau công đoạn làm sạch và tẩy trắng, bì lợn sẽ được trần qua lớp nước sôi rồi đem phơi khô và cuối cùng đưa vào lò nướng để nổ bung thành bóng. Có hai cách để phơi bì khô là đem phơi ngoài trời và sấy trong nhà. Tuy nhiên, hầu hết các hộ dân trong làng chỉ tiến hành sấy khi trời không có nắng. Bởi, tuy đảm bảo vệ sinh song công đoạn này lại tốn điện, nâng cao chi phí sản xuất.
Ép chín bằng thuốc độc
Mít, chuối, sầu riêng là những loại quả được rất nhiều người ưa thích. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu lớn từ người tiêu dùng, các thương lái đã không ngại ngần bơm hóa chất để biến những trái còn xanh, non, thành những thành phẩm chín vàng ươm hút mắt người tiêu dùng.
Trái cây còn xanh được tập kết về một địa điểm, các thương lái xử dụng thùng lớn (loại đựng sơn nước) đổ nước gần đầy, sau đó họ cho một loại bột có màu trắng đục vào khuấy đều thành một thứ hỗn hợp sền sệt. Họ chia một người chuyền sầu riêng, người còn lại dùng một thanh gỗ nhỏ dài cỡ chiếc đũa, một đầu được quấn vải dầy, thọc sâu vào thùng dung dịch pha sẵn rồi bôi trực tiếp hóa chất vào cuống trái và xếp chúng thành một đống, dùng bạt phủ kín.
Được biết hóa chất này có tên Carbendazim và Tebucona-zole. Đây là loại hóa chất diệt nấm theo phương thức lưu dẫn thuộc nhóm cực độc, chúng phân hủy chậm và có nguy cơ gây ung thư, quái thai, vô sinh. Người tiếp xúc với những chất này có thể bị hại gan và gây nguy hiểm khi chúng dính vào miệng và mắt. Tebuconazole đã bị Cơ quan Quản lý Dược và Thực phẩm Mỹ coi là một chất gây ung thư thuộc nhóm độc. Loại hóa chất này đã bị loại khỏi thị trường châu Âu.
Trách nhiệm của cơ quan hữu trách ở đâu?
Khi câu hỏi về trách nhiệm của cơ quan hữu trách ở đâu khi những trò phù phép thực phẩm bẩn đang từng ngày đầu độc dòng giống Việt, trên tờ An Ninh Thủ Đô ngậm ngùi cho biết: Ngăn chặn tình trạng buôn bán thực phẩm không đảm bảo ATVSTP, hạn chế đến mức thấp nhất những vụ ngộ độc thực phẩm, đó là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó tập trung vào các cơ quan hữu (quan) trách như Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công thương, Quản lý thị trường, Hải quan, Công an… nhưng lâu nay không có Bộ nào đứng ra chịu trách nhiệm đến cùng. Khi những vụ việc xẩy ra, hầu hết các hành vi vi phạm chỉ bị xử lý hành chính và tiêu hủy tang vật, rất ít hành vi bị xử lý hình sự. Còn những cơ quan có trách nhiệm thì lại chẳng phải chịu một hình thức xử phạt nào. Sau mỗi vụ việc vi phạm người ta chỉ thấy nói đến việc xử lý các đối tượng vi phạm, thực tế chưa thấy cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm, hay bị đưa ra xem xét khi để thực phẩm bẩn độc hại, tràn lan trên thị trường.
Tình trạng bán thực phẩm bẩn độc hại đang diễn ra hàng ngày, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân, gây tâm lý bất an lo lắng. Dư luận đặt câu hỏi, ai sẽ là người đứng ra bảo vệ quyền lợi tối thiểu cho người dân? Cho đến thời điểm này vẫn chưa có câu trả lời.
Bên cạnh đó, dù Luật An toàn thực phẩm đã có hiệu lực thi hành, song đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thi hành, nên việc xử lý vẫn theo các quy định cũ với mức hình phạt quá nhẹ. Chính vì các chế tài xử là quá nhẹ so với mức độ nguy hại mà hành vi này gây ra cho sức khỏe con người, cho môi trường, xã hội nên vi phạm không những không được ngăn chặn triệt để mà đối tượng vi phạm còn tỏ ra coi thường pháp luật.
Trên các phương tiện truyền thông, những người có trách nhiệm giữ gìn Vệ sinh an toàn thực phẩm cho người dân vẫn hay nhắc khẩu hiệu "Hãy là người tiêu dùng thông thái". Nhưng chúng tôi cho rằng đó là cách nói rất "vô trách nhiệm" của những người "phải có trách nhiệm". Người tiêu dùng không phải là "thánh", mà những người có trách nhiệm phải tạo mọi điều kiện để người tiêu dùng được mua thực phẩm sạch, đảm bảo an toàn vệ sinh an toàn thực phẩm. Mọi khẩu hiệu chỉ là xáo rỗng.