Tin Giáo Hội Việt Nam
Hội đồng Giám mục - Ngày làm việc thứ II của Đại hội XV
Đại hội lần thứ XV của Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGM) đã bắt đầu ngày làm việc thứ II với cử hành Phụng vụ Kinh Sáng tại Nhà nguyện Toà Tổng Giám mục Hà Nội. Sau Phụng vụ Kinh Sáng, Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng, Tổng Giám mục Tổng Giáo phận thành phố Hồ Chí Minh - Phó Chủ tịch HĐGM, đã chủ tế Thánh lễ kính nhớ Thánh Giuse, quan thầy của Giáo hội Việt Nam.
Trọn buổi sáng, Đại hội đã hoàn thành các bước bầu chọn quý Đức cha giữ trách nhiệm trong Ban Thường vụ HĐGM, Chủ tịch 17 Uỷ ban chuyên môn, và phụ trách Văn phòng Mục vụ Đại kết, Đối thoại liên tôn.
Buổi chiều, Đại hội đã dành thời gian lắng nghe phúc trình của các Uỷ ban và những vấn đề cần trao đổi, chấp thuận.
Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng đã chia sẻ thông tin về Hội nghị thường niên của các Đại Chủng viện với điểm nhấn về linh đạo mến Thánh giá, là hoa trái truyền giáo của hai Đức cha François Pallu và Lambert de La Motte. Đức cha Giuse với trách nhiệm là Trưởng ban Hồ sơ phong thánh cũng trình bày về tiến trình lập hồ sơ phong thánh của hai Đức cha. Liên hệ đến Uỷ ban Giáo sĩ và Chủng sinh, Đại hội cũng chứng nhận bản thử nghiệm về dữ liệu thông tin giáo sĩ của Dự án số hoá dữ liệu Giáo hội Công giáo Việt Nam và hệ thống email đồng bộ do Văn phòng HĐGM đảm trách. Nhân dịp này, Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng cũng xin Đại hội cho phép giáo phận Phan Thiết tổ chức Hội nghị thường niên kỳ II/2024 tại Trung tâm Thánh Mẫu Tà Pao nhân dịp giáo phận Phan Thiết khai mạc Năm Thánh mừng Kim Khánh thành lập giáo phận ngày 1 tháng 1 năm 2024 và kết thúc ngày 13 tháng 1 năm 2025.
Đức cha Giuse Đặng Đức Ngân, Chủ tịch Uỷ ban Văn hoá đã trình đề án thư viện điện tử và được Đại hội biểu quyết tán thành để triển khai thực hiện. Dữ liệu hiện nay của đề án này đã lưu trữ 71,300 đầu sách, 15,277 bài báo, nghiên cứu.
Đức cha Vinhsơn Nguyễn Văn Bản, Chủ tịch Uỷ ban Kinh Thánh đã trình tiếp bản dịch các sách Tân Ước và được HĐGM phê chuẩn. Với 4 sách Tin Mừng đã được HĐGM phê chuẩn tại Hội nghị thường niên kỳ I/2022 vừa qua, đến hôm nay, Uỷ ban Kinh Thánh đã hoàn thành bản dịch toàn bộ sách Tân Ước. Đây là công trình dịch thuật do Uỷ ban Kinh Thánh thực hiện từ năm 2019 đến nay với nhóm 31 chuyên gia Kinh Thánh phối hợp với Uỷ ban Phụng tự. Theo chương trình dự kiến, đến cuối năm 2025, Uỷ ban Kinh Thánh sẽ hoàn thành bản dịch trọn bộ Kinh Thánh chính thức của HĐGM Việt Nam.
Uỷ ban Truyền thông Xã hội cũng chia sẻ những thông tin cần thiết để quý Đức cha trao đổi và góp ý. Đại hội cũng trao đổi và lắng nghe những chia sẻ chung về dòng tu và tu hội với những quan tâm từ hoàn cảnh thực tiễn của nhiều giáo phận.
Cuối ngày làm việc thứ II, Đại hội đã qui tụ tại Nhà nguyện để Chầu Thánh Thể, do Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Viên chủ sự, và cử hành Phụng vụ Kinh Tối. Đại hội tạ ơn Chúa vì những ơn lành của ngày làm việc thứ II.
Linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ
Nguồn: WHĐ (05.10.2022)
Hội đồng Giám mục khai mạc Đại hội lần thứ XV
WHĐ (04.10.2022) - Tối 3 tháng 10 năm 2022, Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGM) quy tụ tại Nhà nguyện Toà Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội để bắt đầu Đại hội lần thứ XV được tổ chức từ ngày 3 đến 7 tháng 10. Đức cha Giuse Đỗ Quang Khang, Giám mục phó giáo phận Bắc Ninh đã chủ sự giờ Chầu Thánh Thể, tiếp theo là cử hành Phụng vụ Kinh Tối.
Sáng sớm ngày 4 tháng 10, sau khi cử hành Phụng vụ Kinh Sáng, Đức Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên, Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội - Phó Tổng Thư ký HĐGM đã chủ sự Thánh lễ xin ơn Chúa Thánh Thần.
Mở đầu phiên họp đầu tiên của Đại hội, Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Khảm, Giám mục Mỹ Tho - Tổng Thư ký HĐGM đã thông báo chương trình và nội dung cho những ngày làm việc sắp tới trước khi Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh, Tổng Giám mục Huế - Chủ tịch HĐGM đọc diễn từ khai mạc.
Đức Tổng Giuse Nguyễn Chí Linh đã tóm lược các công việc được hoàn tất và những việc còn dở dang của Ban Thường vụ HĐGM niên khoá 2019-2022, cám ơn HĐGM đã tin tưởng và cộng tác trong niên khoá vừa qua và gửi lời cầu chúc Đại hội chọn được nhân sự đảm đương trách vụ cho niên khoá tiếp theo sẽ thu hoạch phong phú hơn. Đức Tổng Giuse cũng ghi nhận rằng dù hai năm đại dịch COVID vừa qua đã khiến nhiều sinh hoạt đình trệ nhưng Hội Thánh tại Việt Nam phải tạ ơn Chúa vì chính Chúa đã kiến tạo sự lành giữa muôn vàn sự dữ; chính giữa những khó khăn và bế tắc của đại dịch ấy, Thiên Chúa đã mở ra cho Hội Thánh tại Việt Nam những cơ hội sống đức ái nhiệt thành và sâu đậm nhất để chia sẻ với anh chị em thuộc mọi tầng lớp xã hội và niềm tin để cùng nhau vượt thắng nghịch cảnh.
Sau diễn từ khai mạc của Đức Tổng Chủ tịch, Đức cha Tổng Thư ký đã giới thiệu Đức Tổng Giám mục Marek Zalewski, Sứ thần Toà Thánh tại Singapore kiêm Đại diện không thường trú của Toà Thánh tại Việt Nam chia sẻ thông tin của Hội Thánh và giải thích về Tông hiến Praedicate Evangelium do Đức Giáo hoàng Phanxicô ban hành để hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hoạt động của các cơ quan Toà Thánh.
Trọn ngày làm việc thứ nhất, Đại hội đã cùng nhau suy tư về đường hướng mục vụ trong thời gian tới trên tinh thần hiệp hành của Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới và thành quả của tiến trình hiệp hành cấp giáo phận vừa qua. Khi kết thúc Đại hội, Hội đồng Giám mục sẽ phổ biến Thư chung gửi toàn thể cộng đoàn Dân Chúa.
Bên cạnh ưu tiên soạn thảo Thư chung để định hướng cho 3 năm mục vụ sắp tới, Đại hội đã bàn thảo về quy chế tổ chức và làm việc của HĐGM.
Buổi tối, Đức cha Đaminh Hoàng Minh Tiến, Giám mục giáo phận Hưng Hoá đã chủ sự Chầu Thánh Thể, Đại hội cử hành Phụng vụ Kinh Tối trước khi nhóm họp theo Giáo tỉnh và kết thúc ngày làm việc đầu tiên của Đại hội lần thứ XV.
Linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ
Nguồn: WHĐ
Quán cơm 2000
TGPSG - “Tấm gương của cha Phêrô Vũ Minh Hùng đáng để anh em linh mục chúng tôi soi rọi.” Câu nói của linh mục (Lm) Tổng Đại Diện (TĐD) Inhaxiô trong thánh lễ nhậm chức của Lm chánh xứ Vườn Xoài vừa qua (07/9/2022) đã khiến nhiều người xúc động và tò mò, bởi sự âm thầm, lặng lẽ như con ong chăm chỉ mang lại “mật ngọt” cho người nghèo của Lm Phêrô
Cách đây, đúng một năm, cha Phêrô tưởng đã mất trong đại dịch Covid-19 khi con virus quái ác tấn công Sài Gòn. Và một trong những lý do cha nhiễm bệnh chính là hoạt động phân phát lương thực, nấu ăn cho những người vô gia cư, nghèo khổ trong những ngày Sài Gòn đang giãn cách.
Gặp cha trong những ngày này nhiều người rất ngỡ ngàng bởi sự mạnh mẽ, nhanh nhẹn trong các sinh hoạt và nhất là hoạt động bác ái. Các chuyến xe chuyên chở các loại quần áo, vật dụng vừa cũ vừa mới đến các vùng Bình Phước, Tây Ninh, Đắc Lắc. Bên cạnh đó, dù còn đang tất bật với các hoạt động sửa chữa chống dột nhà thờ, cha đã khẩn trương sắp xếp, chuẩn bị bếp núc để quán cơm Martinô dành cho người nghèo với giá 2000 đồng/phần được khai trương sớm, bởi như cha tâm sự: “Ở đâu cũng có người nghèo và họ đang cần mình (quán cơm 2000)”.
Với suy nghĩ như Mẹ Têrêsa Calcutta: “Hãy làm việc nhỏ với một tình yêu lớn.” mà việc quán cơm Martinô-2000 ra mắt tại nhà thờ Vườn Xoài ngày 03/10/2022 không phải là một sáng kiến mới nhưng đã được tạo nên bởi một trái tim yêu thương, luôn quan tâm và nghĩ đến những người khó nghèo xung quanh.
Quan sát những người đến ăn, chúng tôi nhận ra họ già trẻ đều có và đa phần là những người bán vé số, người nhập cư, neo đơn, người nghèo trong và ngoài giáo xứ, cả những người không Công giáo. Tất cả đều rất vui, no nê bởi một bữa ăn chất lượng, đầy đủ chất dinh dưỡng để giúp họ tiếp tục mưu sinh, kiếm sống trong ngày. Nhiều người cho rằng với mức giá 2000 đồng/ phần không đủ mua nổi ly trà đá nhưng họ vui vì “được trả tiền”, được trân trọng vì thế ai cũng muốn nói lời cám ơn từ tận đáy lòng đến linh mục và mọi người đã tận tình phục vụ cho họ.
Theo Lm Phêrô, quán cơm Martinô-2000 sẽ mở cửa từ thứ Hai đến thứ Sáu và từ 10g30 đến 12g. Quán sẽ phục vụ cho những người nghèo, già yếu, người thu nhập thấp và chỉ với giá 2000 đồng/phần cơm.
Bài & Ảnh: GB
Nguồn: TGP Sài Gòn
Tổng Giáo Phận Hà Nội chào đón Đại hội Hội Đồng Giám Mục Việt Nam lần thứ XV
Thứ Hai ngày 03/10/2022, Tổng Giáo Phận (TGP) Hà Nội hân hoan chào đón quý Đức Tổng Giám Mục (TGM), quý Đức cha thuộc 26 Giáo phận trên cả nước về tham dự Đại hội Hội đồng Giám mục (HĐGM) Việt Nam lần thứ XV. Cách riêng, Đại hội cũng hân hoan chào đón sự hiện diện của Đức TGM Marek Zalewski, Đại diện Toà thánh không thường trú tại Việt Nam.
Đại hội HĐGM Việt Nam được tổ chức 3 năm một lần để bầu chọn các Giám mục đứng đầu HĐGM Việt Nam và các Ủy ban trực thuộc nhiệm kỳ tiếp theo. Đồng thời, đây là dịp để các vị chủ chăn của Giáo hội Việt Nam đưa ra định hướng mục vụ cho 3 năm kế tiếp, hướng dẫn dân Chúa một cách cụ thể và có hiệu quả hơn. Năm nay TGP Hà Nội vinh dự là nơi tổ chức kỳ Đại hội lần thứ XV.
Tại tiền sảnh của Trung tâm Mục vụ TGP Hà Nội, cha Tổng Đại diện Antôn Nguyễn Văn Thắng vui mừng chào đón quý Đức TGM. Ngay sau đó, tại phòng khách tầng I của Trung tâm, Đức TGM Giuse đã đón tiếp quý Đức cha trong bầu khí thân mật. Trong giờ tiếp đón buổi chiều, các vị lãnh đạo Ban Tôn giáo Chính phủ cũng đến chúc mừng quý Đức cha trong kỳ Đại hội HĐGM VN.
Vào lúc 18h30, tại phòng tiệc, Đức TGM Giuse cùng đại diện các thành phần dân Chúa của TGP Hà Nội chào đón Đức Hồng Y, quý Đức cha, quý Cha trong tiếng hát hân hoan.
Mở lời, Cha Tổng Đại diện Antôn Nguyễn Văn Thắng gửi lời chào và lời cảm ơn đến Đức Hồng Y, quý Đức cha và quý Cha. Ngài bày tỏ niềm vui khi công trình Trung tâm Mục vụ đã được hoàn thiện và có thể phục vụ Đại hội. Kết lời, Cha Antôn hy vọng Đại hội HĐGM Việt Nam lần thứ XV sẽ thành công tốt đẹp.
Đáp lời, Đức cha Chủ tịch HĐGM Việt Nam Giuse Nguyễn Chí Linh chia sẻ tâm tình khi được trở về Giáo phận thủ đô. Ngài khẳng định Hà Nội vẫn là trung tâm hành hương với nhiều kỷ niệm linh thiêng của Giáo hội. Đức cha cũng dành lời chúc mừng Đức TGM Giuse đã hoàn thành công trình Trung tâm Mục vụ TGP Hà Nội.
Vào lúc 20h00 cùng ngày, quý Đức cha sẽ chính thức bước vào giờ chầu khai mạc Đại hội HĐGM Việt Nam lần thứ XV.
Chúng ta cùng hiệp thông trong lời cầu nguyện cho Đại hội HĐGM Việt Nam sẽ gặt hái được nhiều kết quả tốt đẹp, dưới sự soi sáng của Chúa Thánh Thần.
Mọi thông tin về Đại hội HĐGM Việt Nam lần thứ XV sẽ được Truyền thông HĐGM Việt Nam (https://www.hdgmvietnam.com)
và Truyền thông TGP Hà Nội (https://www.tonggiaophanhanoi.org) liên tục cập nhật.
BBT | tonggiaophanhanoi.org
Nguồn: Đài Chân Lý Á Châu
Giáo xứ Phú Bình: Khám mắt miễn phí cho người nghèo
TGPSG - Sáng thứ Bảy ngày 1-10-2022 tại Hội trường giáo xứ Phú Bình, giáo hạt Phú Thọ đã có buổi thăm khám mắt miễn phí cho bà con trong địa bàn giáo xứ, không phân biệt lương giáo. Đây là chương trình của bệnh viện mắt quốc tế Việt - Nga TPHCM, gồm có các bác sĩ, nhân viên y tế, cùng với máy móc thiết bị và thuốc đem đến cho cộng đồng.
Được sự đồng ý của linh mục (Lm) chánh xứ Phú Bình Giuse Đào Hoàng Vũ, sự cộng tác của anh chị em trong ban Caritas giáo xứ, chương trình diễn ra từ lúc 8g sáng với khoảng trên 200 người được khám và phát thuốc: các cụ già, những người kinh tế khó khăn và mọi người trong giáo xứ. Vì đôi mắt là “cửa sổ tâm hồn”, nên với những người già việc khám mắt sẽ rất cần thiết, để phát hiện sớm các bệnh như cườm và để phương pháp điều trị kịp thời.
Ông Giuse Phạm Xuân Thắng, Trưởng ban Caritas giáo xứ Phú Bình hôm nay bày tỏ niềm vui trong việc phục vụ bà con đến thăm khám. Ông hướng dẫn mọi người đến từng bàn làm việc của các bác sĩ, nhất là các cụ cao tuổi đi lại khó không bị vấp té.
Các cụ cao tuổi thì thổ lộ niềm vui, vì từ sau 2 năm đại dịch Covid-19, hôm nay giáo xứ mới có ngày đi khám miễn phí. Một cụ bộc bạch: “Mắt tôi bị cườm một bên, đã mổ 2 năm rồi, xem còn rõ lắm, đọc chữ tốt. Hôm nay, cũng nên đi khám xem thế nào. May quá, mắt vẫn tốt, bác sĩ chỉ cho thuốc bổ và nước muối nhỏ mắt mà thôi."
Được biết, đây là chương trình khám mắt miễn phí của bệnh viện mắt quốc tế Việt - Nga TPHCM mong muốn đi đến các nơi, phường, xã, nhà thờ… Bệnh viện cũng mong muốn đến nhiều giáo xứ có điều kiện tổ chức khám mắt cho người nghèo. Nguồn kinh phí này do một vài ân nhân tài trợ cho bệnh viện.
Martinô Lê Hoàng Vũ
Nguồn: TGP Sài Gòn
Sài Gòn những ngày này năm trước…
TGPSG -- "Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em" (Ga 15, 12)
Mới đây thôi, tôi tình cờ thấy facebook nhắc lại cho người dùng những kỷ niệm ngày này của những năm đã qua. Tôi thấy đó là một tính năng vô cùng ý nghĩa để giúp con người ta luôn nhớ đến những gì đặc biệt ở quá khứ và nhắc nhở chúng ta biết trân quý thực tại.
Tôi nhớ lại Sài Gòn (SG) những ngày này cách đây một năm và thấy thật sự Chúa đã thương nghe lời tôi cầu xin cho gia đình tôi, cho tôi, cũng như khu xóm của tôi được bình an, vượt qua khó khăn trong thời gian bị cách ly vì đại dịch. Cám ơn Chúa vì giờ đây tôi còn đủ sức khoẻ để ngồi viết tiếp những dòng chữ này ở hiện tại.
Vào thời điểm này năm ngoái, SG là một thành phố im vắng, giống như một bãi tha ma hầu như không có người đi lại. Nhiều người chết vì dịch bệnh, chết vì hoảng sợ, chết vì bất cẩn, chết vì bất tuân, chết vì bất lực, chết vì mình thiếu hiểu biết, và còn chết vì sự không hiểu biết của những người khác…
Người ta lo lắng cho SG, thương SG, tiếp tế cho SG, nhưng cũng có những lời của ai đó lên án, nhạo báng, mỉa mai và kỳ thị SG. SG đã bị khai thác quá mức, và có vẻ như SG ngậm ngùi chết lặng trong khi những nơi khác vẫn đang sống!....
Rồi khi cả nước áp dụng chỉ thị số 16, “SG thành phố không ngủ” lúc bấy giờ đã đi vào “giấc ngủ” suốt cả ngày lẫn đêm. Các hàng quán đóng cửa. Khi đi chợ bằng tem phiếu thì thấy lô cốt rào chắn mọc lên ở khắp mọi nơi. Đó là lúc SG đổ bệnh. Các khu xóm đều bị chặn hẻm lại không cho ai ra vào; các gia đình tại khu giáo này đều không được ra khỏi nhà: “ai ở đâu thì ở đó”.
Khi đại dịch covid bùng phát khắp nơi ở SG, thì nơi tôi ở - khu Thánh Gẫm thuộc Giáo xứ Gia Định - cũng không ngoại lệ. Đã bắt đầu có gia đình bị nóng sốt. Lúc y tế phường xuống kiểm tra thì toàn bộ gia đình đều đã bị nhiễm covid, nên trong khu xóm tôi, tất cả mọi người đều rất lo sợ vì không biết khi nào sẽ đến lượt nhà mình bị nhiễm, nên tất cả đều đóng kín cửa vì sợ covid sẽ bay vào…
Cũng trong thời gian bắt đầu giãn cách xã hội này, gia đình tổ trưởng của xóm tôi bị covid và bị đi cách ly ở khu bệnh viện thu dung. Trong khu xóm tôi, nhiều gia đình khó khăn và có người lớn tuổi đã rơi vào cùng quẫn thực sự vì không có ai hỗ trợ thực phẩm cho họ.
Khi đó, tôi đã nghĩ mình phải tìm cách để giúp những người này, ít nhất là trong khu giáo của mình… Tôi đề xuất với các chị trong UBND phường cho tôi được làm công việc hỗ trợ cho bà con khu xóm và đã được các chị đồng ý vì tổ trưởng của xóm tôi đã bị đưa đi cách ly chưa về. Tôi chính thức trở thành cộng tác viên tổ covid cộng đồng và được ra vào vùng cách ly.
Tôi giúp phường lấy các phần rau, củ, quả, gạo mang về cho các hộ khó khăn thôi, còn những hộ khác thì không có. Tôi có ý định tìm sự hỗ trợ của những người quen hoặc những ai có thể giúp đỡ để xin về cho khu xóm tôi. Tôi lên mạng và đã được các nữ tu của tu viện Mẹ Vô Nhiễm Đa Minh Tam Hiệp Sài Gòn cho tôi làm shipper giao các phần quà đến các gia đình khó khăn và làm cộng tác viên để kết nối phân phối thực phẩm[1].
Trong thời gian tôi tham gia hỗ trợ cho các nơi, dịch covid vẫn đang bùng phát. Nhìn xung quanh xóm mình, tôi thấy hơn 80% các nhà trong xóm đã bị nhiễm covid, nên cũng lo sợ cho gia đình mình. Tôi sợ mình sẽ bị vướng covid rồi làm ảnh hưởng đến sức khoẻ của vợ con, nên có lúc tôi nghĩ chắc tạm thời nên ngưng việc hỗ trợ. Nhưng vợ tôi nói: “Thôi anh cứ đi hỗ trợ cho xóm đi vì các tổ trưởng, tổ phó đều đã bị covid hết rồi. Nếu anh không hỗ trợ thì ai sẽ hỗ trợ cho khu xóm mình đây, vì trước sau gì tất cả đều sẽ bị lây nhiễm. Anh cứ đi làm và cầu xin Chúa gìn giữ sức khoẻ cho gia đình mình.”
Và thế là tôi lại tiếp tục như trước, kêu gọi thêm các anh chị em trong khu xóm hỗ trợ, tiếp nhận, phân loại thực phẩm để phân phát cho các nơi bị cách ly, đồng thời tìm thêm sự hỗ trợ từ nhiều mạnh thường quân khác.
Rồi thời gian cách ly, giãn cách xã hội vì dịch covid cũng được nới lỏng và mọi việc dần dần trở lại bình thường, cũng là lúc tôi cũng xin ngưng làm cộng tác viên tổ covid cộng đồng.
Suốt thời gian làm công việc hỗ trợ trong thời kỳ dịch bệnh, gia đình tôi may mắn không bị nhiễm covid. Tôi hằng nhìn lên Chúa: "Mọi lo âu, hãy trút cả cho Người, vì Người chăm sóc anh em" (1Pr 5,7) rồi hết lòng cảm tạ Chúa vì có Chúa luôn đồng hành và có nhiều người khác hỗ trợ.
Chỉ bấy nhiêu thôi cũng thấy rằng với Chúa thì không gì là không thể. Chúng tôi - những con người nào có quen biết gì nhau - thế mà nhờ có Chúa, chúng tôi đã cùng đỡ nhau qua hết những tháng ngày ấy để giờ đây khu xóm tôi và đặc biệt là SG đã hồi sinh.
Nguyện xin Chúa cho con luôn nhớ những tháng ngày ấy để con trân quý những gì ở hiện tại và sống theo thánh ý Ngài.
Trần Văn Luận (TGPSG)
Nguồn: TGP Sài Gòn
Ghi nhận Đại hội Ủy ban Giáo dân toàn quốc lần II (19-22/9/2022)
Chiều thứ hai, ngày 19-09-2022, tại Trung tâm hành hương Đức Mẹ La Vang, Tổng giáo phận Huế, hơn năm trăm tham dự viên gồm Giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân từ ba Giáo tỉnh Hà Nội, Huế, Sài Gòn đã quy tụ về dự Đại hội Ủy ban Giáo dân nhiệm kì XIV (2019-2022) với chủ đề “Người giáo dân trong Hội thánh hiệp hành”.
Lúc 19g30, toàn thể tham dự viên dọn lòng sốt sắng cùng rước kiệu thánh nữ Anê Lê thị Thành, bổn mạng Ủy ban Giáo dân, cùng lần chuỗi mân côi trước linh đài Đức Mẹ La Vang và cùng chầu Thánh Thể dâng tâm tình cuộc Đại hội.
Thánh lễ khai mạc Đại hội cử hành lúc sáu giờ sáng thứ ba được Đức Tổng Giám Mục Giuse Nguyễn Chí Linh, Tổng Giáo phận Huế, Chủ tịch Hội đồng Giám Mục Việt Nam chủ tế; Đức cha Giuse Trần Văn Toản, Giám Mục Giáo Phận Long Xuyên, Chủ tịch Ủy ban Giáo dân trực thuộc Hội đồng Giám Mục Việt Nam, Đức cha Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn, Giám mục Giáo phận Bà Rịa, Chủ tịch Ủy Ban Phụng tự trực thuộc Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, cùng quý cha đặc trách Ủy ban Giáo dân (UBGD), quý cha đặc trách Ủy ban Giáo dân Giáo tỉnh, quý cha đặc trách Ủy ban Giáo dân Giáo phận đồng tế.
Trong ba ngày 20, 21 và 22-09 , Đại hội đã lắng nghe 9 bài tham luận của ba Giáo tỉnh Huế, Sài Gòn và Hà nội và ba chủ đề:
1- Người giáo dân làm việc tông đồ: Cộng tác với các vị chủ chăn xây dựng Hội Thánh địa phương (vai trò và trách nhiệm của Hội Đồng Mục Vụ Giáo Xứ).
2- Người giáo dân làm việc tông đồ: Tái Phúc Âm Hóa (Các Đoàn thể Tông đồ tham gia việc tìm kiếm và đưa dẫn những Kitô hữu lìa xa Chúa và Hội Thánh được trở về)
3- Người giáo dân làm việc tông đồ: Tham gia tích cực sứ mệnh Loan Báo Tin Mừng của Hội Thánh.
Lần lượt các chủ đề được các vị giáo dân đại diện ba Giáo tỉnh trình bày qua các bài tham luận chia đều trong ba ngày đại hội. Sau những bài tham luận, đại hội được nghe những chia sẻ kinh nghiệm trong việc hoạt động tông đồ; những thắc mắc trăn trở của các tham dự viên được gởi đến các vị chủ chăn, và đặc biệt buổi tọa đàm dành riêng cho tất cả tham dự viên cùng chia sẻ tâm tình, kinh nghiệm, những khúc mắc trong việc hoạt động tông đồ.
Sau các bài tham luận, Đại hội được lắng nghe chia sẻ tâm tình mục tử qua Đức Tổng Giám Mục Giuse Nguyễn Chí Linh, Đức cha Emmanuel Nguyễn Hồng Sơn, Đức cha Giuse Trần văn Toản:
1- Đức cha Giuse, Tổng Giám Mục Tổng Giáo phận Huế thánh hóa buổi tọa đàm và nhận xét, Đại hội quy tụ được 520 đại biểu là vốn quý, là hình ảnh một giáo hội tuyệt vời ở chỗ đi đâu mình cũng thấy như ở nhà, bình an. Tạ ơn Chúa, anh chị em đến đây trong tình hiệp thông và ra về trong tình hiệp thông trong vai trò là người giáo dân, hiện tình tích cực của giáo hội. Tin vào tình tương thân tương ái, dấn thân, xây dựng, để mở rộng đại gia đình Công giáo, chứng kiến hình ảnh một giáo hội tuyệt vời, vận hội mới, trang sử mới cần có sự ý thức vai trò của người giáo dân. Sứ mệnh được Chúa trao ban, trở thành thành viên của giáo hội với ba sứ mệnh. Đức cha giải thích lại các chức vụ và trong đó giáo dân là giáo hội, thành phần đa số. Giáo hội cần trật tự, phẩm trật. Thánh Phao-lô dùng hình ảnh cơ thể để diễn tả. Giáo dân giữ vai trò tham mưu, khẳng định vị trí bên cạnh cha xứ, không phải vai chủ động. Thượng hội đồng giám mục thế giới dạy cần phải biết lắng nghe. Hội đồng giáo xứ (HĐGX) chỉ có tính tham mưu, nói sao để cha xứ nghe là nghệ thuật hiệp hành. Nếu ta muốn việc phục vụ hiệu quả thì phải có nghệ thuật hiệp hành, phải nghe nhau. Mỗi vùng miền có quy định riêng, không nên đặt vấn đề cách so sánh. Vậy việc cần làm là làm sao có lợi cho cộng đoàn của ta. Khi chúng ta tham gia tổ chức HĐGX là nhắm đến lợi ích của cộng đoàn giáo dân, động lực tham gia là vô vị lợi, nhạy cảm với nhu cầu của cộng đoàn, công việc đồng hành giúp cha xứ nắm vững tình hình khu vực.
2- Qua các bài tham luận của ba Giáo tỉnh, Đức cha Emmanuel, Giám mục Giáo phận Bà Rịa làm sáng tỏ những thao thức về vấn đề truyền giáo trong tư cách tông đồ giáo dân hay một giáo dân bình thường cộng tác trực tiếp với cha xứ, với những vị đặt trách. Đức cha gợi ý để chính từng tham dự viên đang và muốn dấn thân vào sứ vụ, chính chúng ta, từ nhiều giáo xứ nhiều vùng miền khác nhau. Tùy từng người, tùy mức độ đón nhận, xác định mình đang làm gì và làm như thế nào? Đức cha nhấn mạnh rằng, Chúa Thánh Thần là Đấng làm cho Hội thánh bước ra khỏi căn phòng của từng người, coi như lưỡi lửa đang đậu trên chúng ta qua UBGD, qua đại hội lần thứ hai này. Chúng ta hãy lắng nghe lời Thánh Thần hướng dẫn ta. Tái Phúc âm hóa và tân Phúc âm hóa cho chính mình trước, mình đã được biến đổi chút nào chưa, vậy thì quả mình dành cho người khác sẽ ngọt hơn, hãy xin Chúa đưa mình về với Ngài trước. Chưa kể nhiều khi ban hành giáo và HĐGX có mặt, có hiện diện trong nhà thờ nhưng chẳng có đi lễ, nhiều thành viên vô hội đoàn mà đi lễ, dâng lễ vẫn ít hơn giáo dân. Giới hạn khi tham gia công tác tông đồ, thi hành sứ vụ, rào cản nằm ngay dưới chân ta, như thiếu đôi dép dưới chân cũng giới hạn mình, tôi nói là tôi làm, điều kiện này điều kiện kia, chính mình trở thành rào cản. Khi tham gia, thực hiện hiệp hành toàn thấy lỗi nhau thì hiệp thông, thi hành sứ vụ như thế.
3- Trong lời mở đầu của Đức cha Giuse, Chủ tịch UBGD dâng lời tạ ơn Chúa, cảm ơn Đức Mẹ, thánh An-nê Lê Thị Thành vì một bầu khí hiệp hành. Ba sứ vụ Chúa Ki-tô truyền cho Giáo hội, đối tượng thứ nhất là những người cần chăm sóc mục vụ, đối tượng thứ hai là đã rửa tội nhưng cảm thức đức tin lung lay, không còn xưng tội, rước lễ, rối vợ/chồng, và đối tượng thứ ba là những người chưa đón nhận được Tin Mừng.
Đức cha đồng ý với chia sẻ của đại diện Giáo tỉnh Sài Gòn về trải nghiệm sống đạo, lí do sâu xa của những người xa rời là vì họ không còn cảm nghiệm, trải nghiệm được tình yêu Giáo hội đang ôm ấp, đang dành cho họ. Do đó thành viên của các đoàn hội phải có cảm nghiệm đó, rồi từ đó với ơn của Chúa Thánh Thần, cộng tác với Hội thánh bởi chúng ta là người được hoán cải trước. Cần cuộc gặp gỡ anh chị em như gương mẫu cuộc thăm viếng của Mẹ Maria đến nhà ông Dacaria, dù có khó khăn về thể lí, nhưng có tương quan với Chúa Giê-su trong lòng. Nhờ Chúa Thánh Thần soi sáng để chúng ta nhận ra cảm nghiệm thiêng liêng của người thăm viếng và được thăm viếng. Đây là mô hình cho tông đồ giáo dân khi đi thăm viếng. Cứ yêu đi, cầu nguyện cho họ, hãy sống tử tế đừng trở thành cớ vấp phạm thêm cho người khác, phải biết khiêm tốn để tái phúc âm hóa chính mình.
Đức cha ghi nhận về giáo lý từ phần trình bày của vị đại diện Giáo tỉnh Hà Nội, học đối phó để lãnh nhận bí tích, và vì vậy hành trang bước vào đời sống chưa đủ. Lãnh xong Bí tích Thêm Sức là nghỉ, nếu một người trưởng thành chỉ hiểu biết như một thiếu niên thì sẽ ra sao. Giáo lý là giáo dục đức tin, đào sâu phải hướng tới cầu nguyện, các việc phụng tự và sống niềm tin đó. Nếu không ý thức bản năng trong bảy mối tội đầu thì sớm muộn sẽ bị cám đỗ. Loan truyền niềm tin là làm chứng niềm tin đó. Vậy xem ra có nhiều người trẻ lơ là, quên niềm tin của mình. Ngại bạn bè không dám làm dấu khi ăn cơm, không làm chứng đức tin ngay từ nhỏ. Bây giờ đến lượt chúng ta. Đức cha gửi gắm hình mẫu hai môn đệ trên đường Emmaus. Khi Chúa chết rồi, Chúa đi bên cạnh, dùng lời sưởi ấm, hiện diện bẻ bánh, gợi lại kí ức bẻ bánh, họ lập tức trở lại. Lời chúa, Thánh Thể, tương quan thân tình để họ nhận ra.
Đức cha nhấn mạnh về điểm mà vị đại diện Giáo tỉnh Huế chia sẻ đó là đời sống lời chứng và đời chứng, đời sống qua cầu nguyện, tương quan. Say mê Thiên Chúa mới làm được, Thiên Chúa là một ngôi vị gắn bó với chúng ta, lý tưởng cho cuộc đời của chúng ta. Gia tăng huấn luyện các đoàn thể.
Sáng thứ Năm ngày 22-9-2022 Quý Đức cha và quý cha đồng tế dâng thánh lễ bế mạc đại hội. Đức cha Chủ tịch UBGD gửi gắm tâm tình qua hai nhiệm kì XIII và XIV với hai cuộc đại hội lần lượt diễn ra tại Trung tâm hành hương Đức Mẹ Bãi Dâu (nhiệm kì XIII) và Trung tâm hành hương Đức Mẹ La Vang (nhiệm kì XIV), xin Đức Mẹ và thánh bổn mạng A-nê chuyển cầu cùng Chúa cho UBGD. Cuối lễ bế mạc đại hội, cha Antôn Hà Văn Minh, Thư ký UBGD/HĐGMVN, trưởng ban tổ chức Đại hội tỏ đôi tâm tình cảm ơn đến tất cả quý Đức Tổng, quí Đức cha, quí Cha đặc trách UBGD của 27 Giáo phận, quí tham dự viên, quí vị ân nhân, quí cộng tác viên và Đức cha chủ tịch… Và thật cảm động, khi Đức cha chủ tịch xin quí cha cùng với ngài cám ơn anh chị em giáo dân đã bỏ hết công việc nhà về tham dự Đại hội, nhờ đó Đại hội mới thành công tốt đẹp. Sau cùng Đức cha và cha trưởng ban tổ chức đã trao kỷ niệm chương cùng với hình ảnh của toàn thể tham dự viên tham dự Đại hội cho quí cha, và quí vị đại diện giáo dân của từng Giáo phận để ghi nhớ một kỳ Đại hội tràn ngập niềm vui với tinh thần hiệp thông, tham gia và sứ vụ trong Giáo Hội hiệp hành.
Ban Thư ký Đại hội
WHĐ (24.9.2022)
Điểm sách - Thương cho đến cùng
Kính thưa quý thính giả,
Tựa đề THƯƠNG CHO ĐẾN CÙNG ĐỜI LINH MỤC THỪA TÁC là một lời cầu nguyện mà chính tác giả tha thiết xin Chúa thương đến tác giả và cũng giúp tác giả thương Chúa cho đến cùng, vì thánh Phaolô đã xác quyết không ai có thể tách biệt tôi ra khỏi tình yêu của Đức Kitô. Lời cầu nguyện tha thiết này còn hướng tới các anh em linh mục, chủng sinh, tu sĩ nam nữ. Chính vì chiều kích cầu nguyện quan trọng này, tác giả đã hữu ý chen vào các đề tài trình bày những lời cầu nguyện thích hợp, để chúng ta có thể dừng lại cầu nguyện xin thêm năng lượng và ánh sáng cần thiết để tiếp tục hành trình.
Tác giả: Linh mục Micae-Phaolô Trần Minh Huy, Linh mục Xuân Bích Việt Nam, hiện đang hưu dưỡng tại Giáo xứ Kim Long, thuộc Tổng Giáo phận Huế.
Nội dung đề mục: các thách thức cho đời linh mục thừa tác
CÁC THÁCH THỨC CHO ĐỜI LINH MỤC THỪA TÁC hay CÁC KHỦNG HOẢNG TRONG ĐỜI SỐNG VÀ SỨ VỤ LINH MỤC là một đề tài tế nhị, vì vào cuối giai đoạn đào tạo, Bề trên Giáo phận, Chủng viện và Dòng tu đánh giá xác nhận ứng sinh đã đạt được mức độ trưởng thành khả dĩ về nhân bản và thiêng liêng, cũng như khả năng tri thức đòi hỏi để chu toàn sứ vụ mục vụ mới để cho chịu chức linh mục, tức là ứng sinh đã đạt được những đức tính nhân bản và thiêng liêng cần thiết, quân bình tình cảm và tính dục, làm chủ được bản thân, kiên trì chu toàn các cam kết theo bậc sống và thừa tác vụ linh mục, chịu trách nhiệm về mọi hành động và lời nói của mình cho tới cùng, mà tột đỉnh là trở nên đồng hình đồng dạng với Chúa Kitô.
Nhưng được coi là trưởng thành và thật sự trưởng thành toàn diện nhân bản và thiêng liêng là hai thực tại rất khác nhau. Sự trưởng thành này không phải là một thực tại tĩnh đã được kiện toàn chung cục và cố định, mà là một thực tại động và đang trở thành, đang thay đổi theo hướng thăng tiến hoặc thoái hoá: “tiên cũng có khi đọa, thánh cũng có khi lầm”. Theo lý tưởng thì sự trưởng thành ấy sẽ ngày càng được tăng tiến với thời gian và các trải nghiệm cuộc sống. Càng làm linh mục càng trở nên linh mục trưởng thành hơn, đích thực là linh mục như lòng Chúa và Giáo hội mong ước. Song thực tế nơi một số linh mục thì ngược lại, đến nỗi bị phê bình là thiếu nhân bản, vì kiến thức tích lũy nhiều nhưng kinh nghiệm tích lũy chưa có bao nhiêu, nghĩa là có học mà chưa có hành, nhất là mặt nhân bản và thiêng liêng vốn đòi hỏi phải có sự thực hành cá nhân thường xuyên, như định nghĩa của nhân đức là một tập quán tốt. Kinh nghiệm sống tích lũy phải ngang bằng hoặc lớn hơn các kiến thức tích lũy thì phẩm chất tu trưởng thành mới bảo đảm được.
Như vậy, với việc chịu chức, vị tân linh mục chưa phải là một linh mục kiện toàn, mà ngày càng phải trở thành linh mục kiện toàn đích thực, như người ta thường nói “càng sống thừa tác vụ linh mục càng trở nên linh mục hơn”. Tiến trình trở thành này phải kéo dài suốt cả cuộc sống cho đến khi hoàn tất cuộc đời, nhắm mắt xuôi tay về với Chúa. Và tiến trình này có cơ may thành công mà cũng có nguy cơ thất bại, khi đời sống và sứ vụ linh mục diễn ra trong bối cảnh tục hóa và khủng hoảng lạm dụng quyền bính thiêng liêng, lạm dụng lương tâm dẫn tới lạm dụng và vi phạm tình dục của giới giáo sĩ và tu sĩ, thậm chí cả một ít giáo phẩm nữa, mà Giáo hội buộc phải sử dụng các biện pháp nghiêm ngặt không khoan nhượng để giải quyết, bao gồm cả việc sa thải khỏi hàng giáo sĩ.
Những gì đã xảy ra cho người khác, nơi khác cũng có thể xảy ra cho chúng ta ở Việt Nam, nên mỗi người sẽ nỗ lực cùng với Giáo hội, gặp gỡ, lắng nghe và phân định để rút ra bài học đúng đắn cho chính mình, nhìn nhận những thiếu sót lỗi lầm quá khứ, thẩm tra hiện tại hầu hoán cải, canh tân đời sống, quyết tâm để được đào tạo và tự đào tạo, xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn, dưới ơn trợ giúp và tác động của Chúa Thánh Thần.
Tóm lại, sự trưởng thành nhân bản và thiêng liêng toàn diện đang trở thành, con người linh mục đang trở thành, sự thánh thiện đang trở thành. Con người không thể tự mình đạt tới các mục tiêu đó cách trọn vẹn được, mà cần có ơn Chúa bằng đời sống nội tâm thiêng liêng, cầu nguyện liên lỉ, kết hiệp mật thiết với Chúa và sự giúp đỡ của mọi thành phần dân Chúa, qua các mối hiệp thông đa dạng trong đời sống và sứ vụ linh mục. Các mối hiệp thông này vừa là phương dược chữa lành các tổn thương hiện tại, vừa là phương thế ngăn ngừa, phòng tránh, cùng xây dựng một đời sống và sứ vụ linh mục hiệu quả và hạnh phúc hơn.
Thái độ cần có của chúng ta là hội nhập bản thân, chứ không bàng quan như nói về ai đó mà thôi, không liên quan gì đến chúng ta. ĐTC Phanxicô nhắc: “Mỗi người chúng ta đều có câu chuyện riêng của mình; mỗi người chúng ta cũng có những sai lầm, tội lỗi, những lúc hạnh phúc và những khi đen tối. Ngày hôm nay là dịp tốt để mỗi người nghĩ đến câu chuyện riêng của mình, và nhìn Chúa Giêsu rồi chân thành lặp đi lặp lại trong thinh lặng: ‘Lạy Chúa, xin nhớ đến con, con muốn sống tốt, muốn nên thánh thiện, nhưng con yếu đuối, con không thể’. Lời hứa của Chúa Giêsu với người trộm lành cho chúng ta niềm hy vọng lớn lao. Lời ấy nói với chúng ta rằng ơn Chúa bao giờ cũng phong phú hơn lời cầu xin. Chúa rất quảng đại, Người luôn ban cho nhiều hơn điều chúng ta cầu xin. Nào chúng ta hãy cùng nhau lên đường”.
Mục lục
Tác phẩm gồm 4 phần lớn, trong đó:
Phần I: các thách thức cho đời linh mục thừa tác, nơi đây, tác giả đề cập đến những vẫn đề như: những biểu lộ thiếu trưởng thành nhân bản, các cơn khủng hoảng, những gập ghềnh trái ngang về tình cảm tính dục, cơn khủng hoảng gây thiệt hại nhất – nạn lạm dụng tính dục.
Phần II: các giải pháp bởi nỗ lực bản thân: trong đó, tác giả nêu những điều sau: sự trưởng thành toàn diện nhân bản và thiêng liêng, sống trưởng thành các nhu cầu tâm lý căn bản của con người, sống tốt tình bạn khác phái của linh mục, sống triệt để luật độc thân linh mục, sống cao độ bí tích Thánh thể, sống tốt sự vụ giảng lễ, sống tốt Bí tích Giải tội – Bí tích của lòng thương xót,…
Phần III: Giải pháp bởi các tương quan hiệp hành trong Giáo hội, gồm có: hiệp thông hiệp hành nền tảng với Thiên Chúa, hiệp thông hiệp hành phẩm trật với ĐTC và Đấng bản quyền, hiệp thông hiệp hành huynh đệ giữa các linh mục, hiệp hành với dân Chúa trong sứ vụ dưỡng giáo, hiệp hành với thế giới trong sứ vụ truyền giáo.
Phần IV: Đi cho đến hoàn tất, gồm có: những chặng dừng chân quan trọng, những tâm tình thiết yếu, thời gian tìm Chúa hơn công việc của Chúa, chuẩn bị chuyến hành trình cuối cùng.
Tác phẩm “Thương cho đến cùng” dày 464 trang trên khổ giấy 16 x 24 cm, thương yêu không chỉ là cảm tính. Nhưng biến thành hành động. Đặc biệt có suy tư để tìm ra phương dược chữa trị những nguyên nhân gây nên khủng hoảng và đau khổ cho các linh mục hiện nay. Tác giả đã dày công phân tích những nguyên nhân sâu xa từ trong tâm lý đến ngoài xã hội. Từ thiếu đào tạo đến thiếu đồng hành. Từ yếu đuối của xác thịt đến âm mưu sâu xa của ma quỷ. Để rồi đề ra một chương trình chữa trị tận căn. Bằng đời sống nhân bản. Bằng đào tạo trưởng thành tình cảm. Trên hết bằng đời sống thiêng liêng kết hợp với Chúa. Thiết nghĩ, đây sẽ là một cuốn sách hữu ích dành cho quý linh mục, chủng sinh, tu sĩ nam nữ trên hành trình sống hồng ân thánh hiến.
Văn Cương, Sj - Vatican News
Nghi thức di chuyển hài cốt Đức Cha Lambert tới nhà thờ Chính Tòa Qui Nhơn
WGPQN (17.9.2022) - Trong đường hướng của Hội đồng Giám mục Việt Nam cho tiến trình xin phong thánh Đức cha Pierre Lambert de La Motte, vị Giám mục tiên khởi của Giáo phận Đàng Trong, một điều đòi buộc là phải có “Réputation de la Sainteté” (sự nổi tiếng thánh thiện của vị thánh). Một trong những dấu hiệu “nổi tiếng” là giáo dân biết, đến viếng thăm phần mộ và cầu nguyện để xin ơn (phép lạ). Bởi đó, sau khi đã di chuyển hũ Hài cốt Đức cha Lambert (Hũ số 2), từ Hội dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán về đặt trong Nhà nguyện cổ của Trung tâm Mục vụ Tổng Giáo phận Sài Gòn vào ngày 15.6.2022, thì ngày 14.9.2022, có nghi thức tưởng niệm và di chuyển Hài cốt Đức cha Lambert (Hũ số 3), từ Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn về đặt trong Nhà thờ Chính Tòa Qui Nhơn.
Vào lúc 14g30 ngày 14.9.2022, Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng, Trưởng Ban Hồ sơ phong thánh của Đức cha Lambert đã đến Tu viện Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn chủ sự nghi thức di chuyển Hài cốt Đức cha Lambert từ Nhà nguyện của Hội dòng đến Nhà thờ Chính Tòa Qui Nhơn.
Trước khi cử hành nghi thức, Đức cha Giuse xác nhận Hài cốt Đức cha Lambert trong hộp inox được đặt trong hũ vẫn còn nguyên vẹn, sau đó niêm phong hũ Hài cốt.
Lúc 15g00, nghi thức bắt đầu với kinh Chúa Thánh Thần. Hiện diện trong nghi thức có cha Giuse Trương Đình Hiền, Tổng Đại diện Giáo phận Qui Nhơn; cha Phaolô Nguyễn Minh Chính, Chưởng ấn Giáo phận Qui Nhơn; cha Phêrô Nguyễn Thanh Tùng, Cáo thỉnh viên Ban Hồ sơ Phong Thánh, quý nữ tu trong Ban Hồ sơ Phong Thánh của Hội đồng Giám mục Việt Nam cùng đông đảo nữ tu thuộc Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn và anh chị em Hiệp hội Tín hữu Mến Thánh Giá của Hội dòng từ khắp các nơi quỵ tụ về.
Nghi thức tưởng niệm và di chuyển Hài cốt Đức cha Lambert được tuần tự tiến hành với các nội dung:
- Lời dẫn vào nghi thức
- Đọc Bức Tâm Thư của Đức cha Lambert
- Cầu nguyện trước Di cốt của Đức cha Lambert
- Niệm hương
- Đọc Kinh Xin ơn
- Kết thúc nghi thức tưởng niệm
- Di chuyển Hài cốt Đức cha Lambert đến Nhà thờ Chính Tòa Qui Nhơn.
Chị Anna Nguyễn Thị Yến Trâm, Tổng Phụ trách Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn, tiến vào Tiền sảnh Nhà thờ Chính Tòa và trao hũ Hài cốt Đức cha Lambert cho Đức cha Matthêô Nguyễn Văn Khôi, Giám mục Giáo phận Qui Nhơn.
Đức cha tiếp nhận và rước Hài cốt Đức cha Lambert vào trong Nhà thờ, đặt lên bục trên bàn thờ kính ngài. Đức cha niệm hương trước Di ảnh và Hài cốt.
Thủ tục ký vào biên bản giao – nhận được thực hiện trên cung thánh của Nhà thờ. Đồng ký biên bản này có đại diện của Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn và đại diện Tòa Giám mục Qui Nhơn. Biên bản được lập thành 4 bản, Tòa Giám mục Qui Nhơn lưu giữ 1 bản, trao cho Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn lưu giữ 1 bản và trao cho Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng (Ban Hồ sơ Phong Thánh của Hội đồng Giám mục Việt Nam) lưu giữ 2 bản.
Với việc tiếp nhận Hài cốt này, từ đây, Hài cốt Đức cha Lambert trở thành Di sản tinh thần chung của toàn thể Dân Chúa, sẽ được công khai trưng bày cho cộng đoàn Dân Chúa kính viếng và cầu nguyện.
Trước khi bước vào nghi thức Tưởng niệm tại Nhà thờ Chính Tòa là phần chào đón và giới thiệu quý Đức cha, quý cha, quý Soeurs trong Ban Hồ sơ Phong Thánh. Tiếp theo là bài chia sẻ của Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng về chân dung của Đức cha Lambert và những công trình quý giá của người dành cho Giáo hội Việt Nam với những “hoa trái thánh thiện”.
Sau bài chia sẻ của Đức cha Giuse là bài thuyết trình của cha Phêrô Nguyễn Thanh Tùng; Giáo sư môn Giáo sử thuộc Tổng Giáo phận Sài Gòn và cũng là Cáo Thỉnh viên trong Ban Hồ sơ Phong Thánh, trình bày về tiểu sử Đức cha Lambert: gia cảnh, thời niên thiếu, linh mục thừa sai, Giám mục Đại diện Tông Tòa, cư ngụ tại Ayuthia, kinh lý Đàng Trong và Đàng Ngoài, các công trình đặc biệt, đặc biệt là di chúc của ngài...
Sau bài thuyết trình của cha Phêrô, Đức cha Matthêô Nguyễn Văn Khôi, Giám mục Giáo phận Qui Nhơn thay mặt Giáo phận cám ơn Đức cha Giuse, quý cha, quý nữ tu, cách riêng Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn đã sẵn sàng trao Hài cốt Đức cha Lambert cho Giáo phận, đồng thời ngài cũng nêu cao vai trò của Đức cha Lambert nơi mảnh đất Qui Nhơn thân yêu này, phần đất còn lại của Giáo phần Đàng Trong và ước mong tất cả mọi thành phần dân Chúa trong Giáo phận năng sùng kính và cầu nguyện xin ơn với ngài.
Trước bàn thờ Hài cốt Đức cha Lambert, cha Tổng Đại diện Giáo phận Qui Nhơn; Phó ban đặc trách Hồ sơ Phong Thánh cho Đức cha Lambert, hai cha phụ tế cùng với hai chị : Anna Nguyễn Thị Yến Trâm; Tổng Phụ trách Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn và chị Anna Nguyễn Thị Thanh; Phó ban đặc trách Hồ sơ Phong Thánh, đã cử hành nghi thức với bài Văn tế tưởng niệm, những lời cầu nguyện sốt sắng, những nén hương nghi ngút khói được dâng lên... Kết thúc nghi thức tưởng niệm, cả cộng đoàn đọc chung kinh Xin ơn nhờ lời chuyển cầu của Đức cha Lambert.
Sau ít phút giải lao, Thánh lễ Suy Tôn Thánh Giá được cử hành với đoàn đồng tế tiến lên cung thánh. Trong bài giảng lễ, dưới lăng kính của Lời Chúa, Đức cha Matthêô Nguyễn Văn Khôi đã triển khai giá trị và ý nghĩa và của Mầu Nhiệm Thập Giá trong cuộc đời Đức Giêsu Kitô. Hình ảnh Đức Giêsu bị treo trên Thập Giá qua biểu tượng hình ảnh con rắn đồng bị treo trong hoang địa là biểu tượng của tình yêu Đức Giêsu dành cho Thiên Chúa Cha và nhân loại. Việc suy tôn Thập Giá không có nghĩa là suy tôn bất kỳ cây Thập Giá nào mà suy tôn cây Thập Giá trên đó Đức Giêsu Kitô Chịu Đóng Đinh, Đấng được “ đưa lên cao” và được Thiên Chúa tôn vinh “ Thiên Chúa đã tôn vinh Người, và ban cho Người một danh hiệu vượt trên mọi danh hiệu, để khi nghe tên Giêsu, mọi loài trên trời dưới đất và trong địa ngục phải quỳ gối xuống, và mọi miệng lưỡi phải tuyên xưng Ðức Giêsu Kitô là Chúa...” (Pl 2, 9-11)
Qua hình ảnh Đức Kitô trên Thập Giá, Đức cha chủ tế mời gọi cộng đoàn làm sao biến Thập Giá đời mình trở thành Thánh Giá, nghĩa là không những chấp nhận nó trong đời thường mà còn thánh hóa những đau khổ của mỗi người trong niềm tin và lòng mến. Theo gương Chúa Giêsu trong việc thánh hóa Thập Giá, mỗi người hãy thể hiện tình yêu trước hết đối với Thiên Chúa và sau đó là tình yêu đối với tha nhân. Việc sống Mầu nhiệm Thập Giá theo gương Đức Kitô là dịp để suy niệm tình yêu của Thiên Chúa dành cho chúng ta và như là lời mời gọi mỗi người đi theo con đường Thập Giá của Ngài. Trong đó, cuộc đời của Đức cha Lambert de La Motte đã gắn liền với Mầu Nhiệm Thập Giá: từ lúc chín tuổi, trong những tháng ngày với vai trò mục tử, hành trình truyền giáo, bệnh tật cuối đời... Vì đã bám sâu đời mình vào Thập Giá Đức Giêsu Kitô, nên Đức cha Lambert đã thi hành nhiệm vụ mục tử của mình cách xuất sắc và trở thành mẫu gương cho tất cả mọi thành phần dân Chúa, cách riêng cho chị em các Hội dòng Mến Thánh Giá. Bởi đó, noi gương ngài, chị em được mời gọi hãy biết sống tinh thần Thập Giá bằng cách chấp nhận mọi đau khổ trong đời và phục vụ cho những người đau khổ. Đức cha cũng mời gọi cộng đoàn hãy noi theo gương đời sống đạo đức của Đức cha Lambert và cầu xin Chúa thương cho ngài sớm được tôn phong lên bậc chân phước và Hiển thánh.
Thánh lễ được tiếp tục với phần Phụng vụ Thánh Thể.
Trước khi ban Phép lành kết lễ, Đức cha Matthêô mời gọi cộng đoàn siêng năng đến kính viếng, cầu nguyện và xin ơn nhờ lời chuyển cầu của Đức cha Lambert.
Văn phòng Hội dòng MTG. Qui Nhơn
Nguồn: gpquinhon.org
Tuyệt tác “Thần Khúc” của Dante và bản dịch của Đình Chẩn
TGPSG -- “Không còn nghi ngờ gì nữa. Dante là một thiên tài. Thần khúc là một kiệt tác. Đã bảy trăm năm trôi qua mà Dante vẫn còn được ngưỡng mộ. Và Thần khúc vẫn còn làm say đắm lòng người. Đã có bao nhiêu hội thảo thuyết trình về Dante và Thần khúc? Đã có bao nhiêu bài viết về Dante và Thần khúc? Thật rất khó để đếm!...
Thật vui mừng khi linh mục Đình Chẩn đã dày công chuyển dịch trọn bộ tác phẩm Thần khúc sang tiếng Việt. Dịch giả đã vượt qua được hết những bức tường ngăn cách để đến với Thần khúc và Dante. Và trở về, dịch giả đã đem Dante và Thần khúc đến với người Việt. Vượt qua những bức tường ở chiều ngược lại, dịch giả khiến cho Dante và Thần khúc rất gần gũi với chúng ta. Không kể những thể thơ quen thuộc như lục bát, song thất lục bát, xen lẫn với các thể nói lối, chầu văn, có cả thơ mới tám chữ, tự do, còn có cách dùng chữ rất quen thuộc và rất Việt Nam…”
“Thần Khúc của Dante được gọi là một tuyệt phẩm, tuyệt phẩm ấy được cưu mang và sinh thành trong chiếc nôi văn hoá Hy Lạp cổ đại với rất nhiều bóng dáng của truyền thuyết đã được thu nhận và thích nghi bởi văn hoá Rôma, lại được kế thừa và phát triển xuyên suốt dòng lịch sử ngàn năm của Tây Phương…
Thần Khúc Thiên Đàng của Dante là kết tinh của một trực giác được nhào luyện từ kinh nghiệm đậm tính khải huyền của Kinh Thánh. Thi sĩ nâng mình lên chín tầng trời cao vời vợi để chiêm ngắm say sưa thế giới siêu nhiên, để vươn đến Thiên Chúa. Độc giả được dẫn đi lần lượt băng qua vùng trời của các tinh cầu, theo thứ tự gồm: (1) Mặt Trăng (ca khúc I-V), (2) Sao Thủy (ca khúc VI-VII), (3) Sao Kim (ca khúc VIII-IX), (4) Mặt Trời (ca khúc X-XIVa), (5) Sao Hỏa (ca khúc XIVb-XVIIIa), (6) Sao Mộc (ca khúc XVIIIb-XX), (7) Sao Thổ (ca khúc XXI-XXIIa). (8) Sao Thiên Vương là vùng trời của các thần Kê-ru-bim (ca khúc XXb-XXVII), và (9) Định Tinh là vùng trời của các thần Xêraphim (ca khúc XVIII-XXIX)…
Trước Đình Chẩn, đã có một số tác giả thử sức trong việc dịch Thần Khúc sang Tiếng Việt. Mỗi dịch giả đều có một nguồn gốc xuất thân khác nhau, bối cảnh văn hoá và công việc khác nhau, đều có những thuận lợi và bất lợi khác nhau. Dẫu vậy, có thể nhìn thấy nơi Đình Chẩn sự hội tụ của nhiều yếu tố cần thiết để có thể tiến rất gần đến việc đọc và hiểu Thần Khúc của Dante một cách ít khập khiễng nhất. Ai cũng biết rằng Thần Khúc là một tuyệt tác. Nhưng không phải ai cũng thưởng thức được tác phẩm ấy tuyệt như thế nào. Không phải ai cũng có thể giúp độc giả thưởng thức được cái tuyệt của tác phẩm. Bản dịch của Đình Chẩn là một nỗ lực rất đáng trân trọng trong việc giúp chúng ta thưởng nếm sự trác tuyệt của Dante. Đây là một bản dịch rất khác biệt…
Dịch giả Đình Chẩn còn chu đáo để lại rất nhiều ghi chú giải thích những điểm khó hiểu và xa lạ với văn hoá chúng ta: những điển tích, những tên riêng, những ám chỉ, những hình ảnh ẩn dụ… Mọi thứ đã như một bàn tiệc được bày sẵn. Mời bạn đến tham dự. Chúc bạn cảm nếm được sự trác tuyệt của Thần Khúc, tuyệt phẩm sống mãi với thời gian trong dòng văn chương Kitô giáo.”
Xin trích dẫn một đôi lời trên đây của Đức Tổng Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt và Linh mục Cao Gia An, SJ. để thấy giá trị của bản dịch tác phẩm “Thần Khúc” do linh mục Đình Chẩn (Giuse Trần Văn Đỉnh) thực hiện. Bộ sách này của linh mục Đình Chẩn rất xứng đáng hiện diện trong tủ sách cá nhân và tủ sách gia đình của chúng ta.
Sau đây là nguyên văn những lời giới thiệu của Đức Tổng Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt và Linh mục Cao Gia An, SJ. về tác phẩm dịch thuật rất có giá trị này.
BBT trang web TGPSG
LỜI GIỚI THIỆU THẦN KHÚC - QUA BẢN DỊCH CỦA ĐÌNH CHẨN
Không còn nghi ngờ gì nữa. Dante là một thiên tài. Thần khúc là một kiệt tác. Đã bảy trăm năm trôi qua mà Dante vẫn còn được ngưỡng mộ. Và Thần khúc vẫn còn làm say đắm lòng người. Đã có bao nhiêu hội thảo thuyết trình về Dante và Thần khúc? Đã có bao nhiêu bài viết về Dante và Thần khúc? Thật rất khó để đếm!
Thật kỳ diệu một kiệt tác. Đó là vẻ đẹp tinh khôi nguyên tuyền. Nhìn đâu cũng thấy đẹp. Kỳ diệu nhất là ai cũng thấy mình trong đó. Giáo hội tán dương Thần khúc là một lời tuyên xưng đức tin tuyệt hảo. Nước Ý tự hào Thần khúc là áng thi ca làm rạng ngời ngôn ngữ tuyệt vời này. Thế giới yêu mến Thần khúc đã nói lên tâm tư nguyện vọng của mọi người mọi nơi mọi thời.
Thật kỳ diệu một thiên tài. Thiên tài như người nắm giữ chân lý. Có sức thuyết phục không thể cưỡng lại. Có thể quy tụ những điều khác biệt. Thần khúc là một tác phẩm trình bày đức tin công giáo. Nhưng trong đó có đầy đủ tất cả. Từ triết học đến thần học. Từ xã hội đến chính trị. Từ nhân quyền đến lương tâm. Từ yêu thương đến hận thù. Từ trung tín đến phản bội. Từ tự nhiên đến siêu nhiên. Từ thưởng công đến phạt tội.
Dante là một thiên tài hiếm có. Thần khúc là một giá trị ngàn năm. Ai cũng muốn được thưởng thức. Ai cũng muốn giới thiệu cho người thân để cùng chia sẻ tuyệt tác nâng cao tâm hồn và tri thức này. Nhưng ở đây ta vấp phải những bức tường ngăn cách. Có bức tường ngôn ngữ. Có bức tường văn hoá. Có bức tường lịch sử. Có bức tường thi ca. Để đọc và hiểu được tác phẩm quý giá này đòi phải vượt qua ngần ấy bức tường. Nhưng để chuyển dịch thành ngôn ngữ quê hương cũng phải vượt qua ngần ấy bức tường ở chiều ngược lại.
Thật vui mừng khi linh mục Đình Chẩn đã dày công chuyển dịch trọn bộ tác phẩm Thần khúc sang tiếng Việt. Dịch giả đã vượt qua được hết những bức tường ngăn cách để đến với Thần khúc và Dante. Và trở về dịch giả đã đem Dante và Thần khúc đến với người Việt. Vượt qua những bức tường ở chiều ngược lại, dịch giả khiến cho Dante và Thần khúc rất gần gũi với chúng ta. Không kể những thể thơ quen thuộc như lục bát, song thất lục bát, xen lẫn với các thể nói lối, chầu văn, có cả thơ mới tám chữ, tự do, còn có cách dùng chữ rất quen thuộc và rất Việt nam. Xin đưa ra vài ví dụ tiêu biểu:
Sử dụng điệp ngữ
"Khi ráng tới chân đồi thanh vắng
Xa lánh xa thung lũng tuyệt mòn
Vơi lắng vơi vẻ mệt héo hon
Ngước trông lên thấy sườn non biêng biếc."
"Ba ác thần vấy máu lỏm lòm lom
Mấy động thái giương hàm hanh hách."
Vận dụng tục ngữ ca dao
"Như con bạc thiêu thân mơ ăn cả
Chốt canh mờ thờ thẫn ngã về không
Thân tàn ma dại, mèo mả gà đồng."
"Tưởng vuốt tham không đáy mở lượng tha ngươi!?
Thì đợi đấy! Túm được voi, vòi được tiên chưa thỏa!
Bè hoang thú kết dây mơ rễ má!
Lũ điếm đàng dệt vây ả ám mờ!"
“Yêu nhau vạn khó không nề
Dù trăm chỗ lệch, cũng kê cho bằng”!
“Thiên Đàng Hoả Ngục đôi quê
Ai khôn thì về, ai dại thì sa”
Lẩy Kiều, trích Kiều
"Đường xa đưa lối, lời vàng dạ xuôi
Cho ngọc thốt, cho hoa cười
Dù chưa nguy kịch cũng cậy Người ra tay!"
"Ngục sầu ôn phút uyên ương
mây trôi bèo dạt trăm đường xót xa!
(Đau đớn thay phận đàn bà
lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung!) (Kiều)
Tấc thành muốn xẻ não nùng..."
Sử dụng điển ngữ quen thuộc
"Mắt nàng tinh tú sa kỳ
Hằng Nga cởi dép! Tây Thi vén rèm!"
"Mối thù càng chất càng đầy
Nồi da xáo thịt nát thây tội tình."
Sử dụng đối ngẫu
"Hỡi Cà Rồng, cớ chi rủa rủa khùng khùng?
Ôi Quỷ Sứ, sao cứ gầm gầm quát quát?"
"Ngay tức thì, hắn đơ điếng, râu xồm xoàm quét quét
Nhưng sau đó, chân đảo điên, mắt lửa chiến bừng bừng."
"Đồ rủa cha, khinh mẹ, chửi mèo, mắng chó
Bọn giết vợ, rẫy chồng, phụng rẽ, loan chia
Lũ giày xéo quê hương, khẩu phật tâm xà
Phường xảo gian thế giới, mưu ma chước quỷ."
Vận dụng truyện cổ tích
“Vừng ơi, mở cửa!” như không
Chẳng gì cản được thần thông tay Người.
Nhiều người nói Dante rất gần gũi Nguyễn Du. Cả hai là những đại thi hào. Cả hai đã có những tác phẩm thi ca đồ sộ. Cả hai đã đưa ngôn ngữ quê hương mình lên tầm mức tinh tế và trong sáng.
Nhưng tôi thấy Dante rất gần gũi với Hàn mặc Tử. Cả hai đều là những tín hữu thuần thành. Cả hai có đức tin sâu sắc. Nhất là cả hai đã kết tinh đức tin trong những vần thơ tuyệt diệu. Tạo nên một vẻ đẹp không gì so sánh được. Chính vẻ đẹp ấy có sức thuyết phục và quy tụ mọi người. Xin trích một đoạn mở đầu phần Thiên Đàng:
Hào quang giãi sóng thiêng chao
sáng lừng vạn thế, sáng bao la trời
lừng lẫy sáng! Láng tùy nơi
láng đường hoan hảo, lẫy lời diệu ngân.
---o0o---
Đây Thiên Cung sáng tuyệt thần diễm lệ
hớp hồn say hào quang mĩ miều bay
lòng chìm lắng, chìm, say, đắm, ngất ngây
chao! Lặng nghe vô ngôn lời khôn tả!
Hồn khát về Cực Thánh thơm vô giá
dạ mong đến Vô Cùng kiếm khôn nguôi
càng mê say càng vươn tới muôn trời
vượt trên hết quan năng ngàn kí ức
Nguồn sáng rợp khắp thiên đường nưng nức
tâm trí say sưa rạo rực nguyên châu
Sông ngân reo khúc nhiệm màu…!
Xuyên qua bản dịch của linh mục Đình Chẩn, chúng ta sẽ phần nào thưởng thức được vẻ đẹp muôn đời của Thần khúc và tài năng phi thường của Dante. Tôi tin rằng vẻ đẹp thuần khiết của tác phẩm này sẽ nâng cao tâm hồn và đưa chúng ta lại gần nhau. Như tư tưởng của Teilhard de Chardin, nhà khảo cổ nổi tiếng: ĐĂNG GIẢ HỘI[1]. Vì thế tôi trân trọng giới thiệu tác phẩm Thần khúc của Dante, qua ngòi bút dịch thuật của linh mục Đình Chẩn.
Châu Sơn đầu xuân Nhâm Dần
+Giuse Ngô quang Kiệt
Nguyên TGM Hà Nội
GIỚI THIỆU THẦN KHÚC THIÊN ĐÀNG
QUA BẢN CHẤP BÚT CỦA ĐÌNH CHẨN
Năm Thần học thứ I tại Đại Học Giáo Hoàng Gregoriana ở Rôma, tôi bắt đầu mon men đọc Thần Khúc của Dante. Thấy tôi mê mẩn cắm cúi trên tập sách dày cộm, một anh bạn người Ý ở cùng Học Viện nheo nheo mắt cười: “chúc may mắn nhé!”
Sau một thời gian vật vã, tôi mới hiểu ra lời chúc của anh bạn. Từ vốn liếng kinh nghiệm vài năm học hành và làm việc ở Roma, tôi cứ tưởng tiếng Ý của mình đã đủ tốt để có thể đọc được Thần Khúc. Nhưng tôi đã lầm. Thần Khúc không phải là một tác phẩm dễ đọc ngay với cả người Ý, huống chi là với một sinh viên Châu Á như tôi!
Hơn mười năm sau tôi lại mon men tập đọc Thần Khúc, vì không cam tâm chỉ làm kẻ đứng bên ngoài một kho tàng kỳ bí, một khu vườn diễm lệ và ngào ngạt sắc hương như thế. Một thế giới bao la vẫn không ngừng vẫy gọi và chờ tôi khám phá. Lần này, tôi ý thức hơn về những khó khăn đang chờ đợi mình.
Khó khăn đầu tiên vẫn là khoảng cách về ngôn ngữ và văn hoá. Ra đời vào cuối thời Trung Cổ, lại được viết bằng phương ngữ vùng Florentina, Thần Khúc của Dante luôn là một thách thức to lớn với bất cứ học giả nào thuộc văn hoá hiện đại. Dò dẫm manh nha để tiến lại gần thì nhiều người có thể. Nhưng để thưởng thức được bút pháp, nhận ra được thần thái, và cảm thụ được hồn thơ của một thi sĩ tài hoa như Dante thì rất khó. Thần Khúc sử dụng rất nhiều thành ngữ, lối nói, và nhất là nhịp thơ độc đáo của vùng Toscana. Lối hành thơ được xây dựng theo đơn vị khổ, mỗi khổ 3 dòng và mỗi dòng 3 nhịp thơ. Rất khó để chuyển dịch nhịp thơ này sang các ngôn ngữ khác.
Thêm nữa, nếu Thần Khúc của Dante được gọi là một tuyệt phẩm, tuyệt phẩm ấy được cưu mang và sinh thành trong chiếc nôi văn hoá Hylạp cổ đại với rất nhiều bóng dáng của truyền thuyết đã được thu nhận và thích nghi bởi văn hoá Rôma, lại được kế thừa và phát triển xuyên suốt dòng lịch sử ngàn năm của Tây Phương. Thế nhưng văn hoá Kitô giáo mới chính là linh hồn của Thần Khúc. Ngoài những điển tích đến từ văn hoá Hylạp và Roma cổ đại, xuyên suốt khắp tác phẩm là vô số hình ảnh mang tính ẩn dụ và biểu tượng chỉ có thể hiểu được đối với một người sinh ra và lớn lên trong lòng Kitô giáo. Dante minh nhiên đề cập đến Đức Trinh Nữ Maria, các thánh Tông Đồ như Phêrô, Gioan, Giacôbê, các Thánh Augustinô, Biển Đức, Đamianô, Bênađô, Đaminh, Tôma, Phanxicô Assisi, Bônaventura… Có cả Hoàng Đế Constantinô, người khởi đầu dòng lịch sử Giáo Hội Kitô giáo trên toàn cõi Rôma, hay Carlo Đại Đế, vị Hoàng Đế đầu tiên của Thánh Quốc Rôma. Có bóng dáng của các cuộc Thập Tự chinh và những biến loạn của Giáo Hội trong suốt thời Phục Hưng. Có vô số hình ảnh biểu tượng của Kitô giáo như các nhân đức đối thần, các nhân đức trụ, các bí tích, những trực giác thần bí, những hình ảnh ẩn dụ về đức tin, về Giáo Hội… Đó là chưa kể đến những yếu tố ngôn ngữ và hình ảnh chịu nhiều ảnh hưởng từ dòng văn chương cánh chung và khải huyền của Kinh Thánh.
Có thể nói rằng Thần Khúc là một mảnh đất dày, kết tinh từ nhiều yếu tố ngôn ngữ, văn hoá, nghệ thuật, lịch sử, triết học, tính trí tuệ và học thuật, nền thần học Kitô giáo, vũ trụ quan của Do-thái giáo, đậm đặc yếu tố văn chương và tôn giáo khởi nguồn từ Kinh Thánh. Chỉ cần thiếu một trong những yếu tố trên, việc đọc và hiểu Thần Khúc liền trở nên khập khiễng.
Thế nhưng Thần Khúc là gì? Phân khúc Thiên Đàng nằm ở đâu trong Thần Khúc? Có gì đặc biệt trong Thần Khúc Thiên Đàng của Dante? Có gì đặc biệt trong bản dịch Thần Khúc Thiên Đàng của tác giả Đình Chẩn? Làm sao để một độc giả bình dân có thể khởi đầu việc đọc hiểu và thưởng thức tác phẩm này?
Thần Khúc là tên được dịch từ tiêu đề tiếng Ý, “Divina Commedia”. Divina, “Thần”, là tính từ được thêm vào tiêu đề sau hơn 150 năm tồn tại của tác phẩm, như một lời ca tụng và tán dương vẻ đẹp kỳ diệu của áng thơ bất hủ này. Nguyên gốc, tác phẩm được chính tác giả Dante gọi là Commedia. Thật ra, Commedia là thuật ngữ chỉ về tên của một thể văn hơn là tên của một tác phẩm. Cần biết rằng có hai thể loại chính trong văn chương và kịch nghệ Hylạp[2]. Thể loại thứ nhất thường khởi đầu với bối cảnh của một cuộc sống tốt đẹp, đầy những yếu tố tích cực và màu sắc vui tươi, nhưng lại kết thúc không có hậu với những nỗi đau, đổ vỡ, và cái chết. Thể loại ấy được gọi là Tragedia, bi kịch. Ngược với Tragedia là Commedia. Chữ Commedia dễ bị hiểu lầm khi được dịch sang ngôn ngữ hiện đại là Commedy, hài kịch. Commedia trong văn thơ và nhạc kịch của Hylạp thật ra chẳng có gì lên quan đến yếu tố hài hước. Thể loại này thường khởi đầu với một vấn nạn về cuộc sống, được phát triển với những gút thắt kịch tính, nhưng luôn khép lại bằng một kết thúc có hậu. Trọn vẹn tác phẩm của Dante có cấu trúc theo thể loại này: khởi đầu với những yếu tố tiêu cực (Hoả Ngục), băng qua những khó khăn và thử thách (Luyện Ngục) để hướng đến một kết thúc viên mãn (Thiên Đàng). Với cấu trúc 3 bước như thế, Dante có lý do để gọi tác phẩm của mình là Commedia.
Như thế, tác phẩm Divina Commedia gồm ba phần: Địa Ngục, Luyện Ngục, và Thiên Đàng. Mỗi phần gồm 33 ca khúc liên tiếp nhau. Tính luôn cả ca khúc dẫn nhập, trọn vẹn tác phẩm bao gồm 100 ca khúc. Thiên Đàng là phần thứ ba. 33 ca khúc của Thiên Đàng hướng toàn tác phẩm đến một kết thúc có hậu, một kết cục viên mãn.
Thần Khúc Thiên Đàng của Dante là kết tinh của một trực giác được nhào luyện từ kinh nghiệm đậm tính khải huyền của Kinh Thánh. Thi sĩ nâng mình lên chín tầng trời cao vời vợi để chiêm ngắm say sưa thế giới siêu nhiên, để vươn đến Thiên Chúa. Độc giả được dẫn đi lần lượt băng qua vùng trời của các tinh cầu, theo thứ tự gồm: (1) Mặt Trăng (ca khúc I-V), (2) Sao Thủy (ca khúc VI-VII), (3) Sao Kim (ca khúc VIII-IX), (4) Mặt Trời (ca khúc X-XIVa), (5) Sao Hỏa (ca khúc XIVb-XVIIIa), (6) Sao Mộc (ca khúc XVIIIb-XX), (7) Sao Thổ (ca khúc XXI-XXIIa). (8) Sao Thiên Vương là vùng trời của các thần Kê-ru-bim (ca khúc XXb-XXVII), và (9) Định Tinh là vùng trời của các thần Xêraphim (ca khúc XVIII-XXIX).
Cần lưu ý rằng vũ trụ như được miêu tả trong Thiên Đàng không phải là một vũ trụ vật chất. Chín tầng trời của Dante là một kết hợp độc sáng giữa nhãn quan thiên văn học của Ý thời ấy và nhãn quan thần học Kitô Giáo. Chín tầng trời tương ứng với chín phẩm Thiên Thần như được cưu mang trong não trạng Kinh Thánh của người Do-thái. Tất cả chín tầng trời đều quy về một mối, tất cả chín phẩm Thiên Thần đều quy phục và hướng về trung tâm ở tầng trời thứ 10 là Thiên Đình, nơi có ngai toà của Thiên Chúa (ca khúc XXX-XXXIII). Và như thế, Thần Khúc Thiên Đàng khiến người đọc choáng ngợp trong thế giới linh thánh mới mẻ của cõi trời cao, của ánh sáng lung linh ảo huyền, của thế giới rỡ ràng hạnh phúc của các thiên thần và các thánh. Được mô tả bằng vẻ tráng lệ của nghệ thuật, nhưng thế giới ấy chỉ có thể cảm thụ được bằng cặp mắt chiêm niệm của đức tin.
Trước Đình Chẩn, đã có một số tác giả thử sức trong việc dịch Thần Khúc sang Tiếng Việt. Mỗi dịch giả đều có một nguồn gốc xuất thân khác nhau, bối cảnh văn hoá và công việc khác nhau, đều có những thuận lợi và bất lợi khác nhau. Dẫu vậy, có thể nhìn thấy nơi Đình Chẩn sự hội tụ của nhiều yếu tố cần thiết để có thể tiến rất gần đến việc đọc và hiểu Thần Khúc của Dante một cách ít khập khiễng nhất. Ai cũng biết rằng Thần Khúc là một tuyệt tác. Nhưng không phải ai cũng thưởng thức được tác phẩm ấy tuyệt như thế nào. Không phải ai cũng có thể giúp độc giả thưởng thức được cái tuyệt của tác phẩm. Bản dịch của Đình Chẩn là một nỗ lực rất đáng trân trọng trong việc giúp chúng ta thưởng nếm sự trác tuyệt của Dante. Đây là một bản dịch rất khác biệt.
Thứ nhất, bản dịch này dẫn chúng ta trở lại với ngôn ngữ quen thuộc của nhà Đạo. Dante là một thi sĩ Kitô giáo. Các dịch giả không phải là Kitô hữu và xa lạ với văn hoá thần học Kitô giáo sẽ gặp rất nhiều bối rối và lẫn lộn khi phải đối diện với những thuật ngữ chuyên biệt của nhà Đạo trong thơ Dante. Với bản dịch của Đình Chẩn, các tên riêng, các danh từ riêng, các thuật ngữ nhà Đạo… được định danh lại cách đúng đắn và chính xác trong Tiếng Việt. Ngoài ra, một nỗ lực rất đáng được ghi nhận là việc toàn bộ tên riêng của các nhân vật trong Thần Khúc đều được dịch hoặc ký âm sang Tiếng Việt để tạo một cảm giác quen thuộc nhất định với độc giả người Việt. Không quá khi nói rằng bản dịch của Đình Chẩn là một nỗ lực Việt hoá Thần Khúc.
Thứ hai, có thể thấy rất rõ rằng tác giả đã không bằng lòng với việc chỉ dịch nghĩa của những câu thơ của Dante, cũng không hài lòng với việc chỉ tạo ra một bản dịch như văn xuôi và có chút hơi hướng của thơ. Tác giả đã vật lộn để tìm cách diễn lại cái thần của Thần Khúc, để bản Tiếng Việt của Thần Khúc thật là thơ.
Hãy thử đọc qua khúc dạo đầu như được diễn lại bởi các dịch giả khác nhau:
Vinh quang của người làm chuyển động muôn vật,
Xâm nhập vũ trụ và chiếu sáng
Nơi này nhiều còn nơi khác ít hơn.
Tôi đã đến bầu trời tiếp nhận nhiều ánh sáng nhất,
Đã thấy nhiều điều mà người từ trên đó trở về
Không biết hoặc không thể kể lại.
Vì khi đến gần điều mong muốn,
Trí tuệ ta thường thâm nhập quá sâu,
Và ký ức đã không theo kịp.
Tất cả những gì tôi biết về Vương quốc thần thánh,
Sẽ tạo nên một kho báu trong tôi,
Từ nay thành đề tài bài ca của tôi.
(Bản dịch của Nguyễn Văn Hoàn)
Đấng chuyển vạn vật vinh quang,
Đi vào vũ trụ và làm sáng tươi,
Nơi nhiều, nơi khác ít thôi,
Tôi đã đến Trời, ánh sáng bao la.
Điều trông thấy chẳng ai qua,
Không biết hoặc chẳng thể mà kể chi.
Đến gần điều mong muốn khi,
Trí tuệ thấu hiểu nơi thì quá sâu.
Ký ức không kịp đi theo,
Vương quốc Thần Thánh những điều biết tôi,
Tạo nên kho báu trong người,
Từ nay thành một đề tài thi ca.
(Bản dịch của Nhất Uyên)
Còn đây là cách Đình Chẩn chấp bút:
Hào quang giãi sóng thiêng chao
sáng lừng vạn thế, sáng bao la trời
lừng lẫy sáng ! Láng tùy nơi
láng đường hoan hảo, lẫy lời diệu ngân.
Đây Thiên Cung sáng tuyệt thần diễm lệ
hớp hồn say hào quang mĩ miều bay
lòng chìm lắng, đắm, chìm, say, ngất ngây
chao ! Lặng nghe vô ngôn lời khôn tả !
Hồn khát về Cực Thánh thơm vô giá
dạ mong đến Vô Cùng kiếm khôn nguôi
càng mê say càng vươn tới muôn trời
vượt trên hết quan năng ngàn kí ức
Nguồn sáng rợp khắp thiên đường nưng nức
tâm trí say sưa rạo rực nguyên châu
Sông ngân reo khúc nhiệm màu…!
Tôi gọi đây là chấp bút, vì không thể xem tác phẩm của Đình Chẩn chỉ đơn thuần là một bản dịch. Công việc mà tác giả này đã miệt mài từ những tháng ngày còn là một chủng sinh thần học tại Rôma cho đến khi đã lãnh nhận thiên chức linh mục ở Việt Nam chính là sáng tác lại tác phẩm Thần Khúc từ khởi nguồn cảm hứng của Dante.
Có thể sẽ có nhiều lời phê bình vì lối dịch không bám vào chữ nghĩa theo nguyên bản tiếng Ý. Chắc cũng sẽ có nhiều phê bình vì lối sử dụng tiếng Việt mông lung và kỳ bí khó hiểu. Nhưng thơ có phải là để hiểu, hay quan trọng hơn là để thưởng thức, để cảm thụ, để bay bổng, để mơ? Tác phẩm của Đình Chẩn chắc chắn là một nỗ lực rất đáng trân trọng, nhất là trong hoàn cảnh chưa có một tác giả Công Giáo Việt Nam nào dám thử sức với trọn vẹn công trình Thần Khúc của Dante. Đình Chẩn đã vận dụng khả năng làm thơ của mình để một tác phẩm ra đời vào thế kỷ thứ XIV từ tận Châu Âu xa xôi giờ được khoát lên chiếc áo thơ rất Việt và rất tuyệt:
Thái Dương tỏa sóng bao la
thơm lên muôn má ngân hà phiêu diêu.
Nhan Thiện Bích ngời mỹ miều hương sắc
bóng xoay chìm nhìn thẳng mặt trời xoay
Phượng hoàng bay dán mắt khôn sánh tày
chao ôi tòa sáng lay bay ngọc biếc!
Như ánh sáng chiếu gương thần diễm tuyệt
Tựa sông Hằng ngời ánh nhiệm uyên nguyên
tôi run rẩy trong ánh mắt tinh tuyền
nóng ran người ngước chiêm vầng minh diệu
nhắm nghiền mắt thấy muôn điều khôn thấu
chao ngất ngư trí phàm hiểu làm sao!
(Ca khúc I,7)
Và đây, những câu thơ rất thơ:
Vầng dương xưa cháy tim yêu
truyền thêm chân lý diễm kiều cho tôi
lòng bên lòng trôi êm trôi
lời minh giải thiết tha hồi tâm giao!
(Ca khúc II,1)
Như chồi non nở trên cây sự thật
ánh mặt trời kéo lên đỉnh thiên không
từng thiên cầu vượt thiên cầu mênh mông
mời gọi tôi, khuyến khích tôi lên mãi.
(Ca khúc IV, 15)
Đình Chẩn thường xuyên chèn vào bản dịch của mình những câu lục bát với lối chơi chữ độc đáo:
Này ai mê mộng Nam Kha
bụi bèn bén cánh hồn sa thảm phiền
Bến mê mê tưởng thềm tiên
tiền tài tan tác tiếc triền thiên thu!
(Ca khúc XI,1)
Hay như:
Tôi may thoát cảnh đêm dài
ngắm nhan Thiện Bích, chiêm ngai Thiên Đàng.
Dập dìu muôn giải hồn quang
xoay vòng vạn tuế, kết tràng triều thiên.
(Ca khúc XI, 3)
Lối thơ diễn truyện cũng được vận dụng rất nhuần nhuyễn, chẳng hạn trong câu chuyện về thánh Phanxicô thành Assisi:
Chàng vừa xuân sắc tơ duyên
phải lòng thiếu phụ, lỡ nguyền sắt son.
Mặc cha đe đuổi từ con
tay dâng trả hết, dạ còn yêu thêm.
(Ca khúc XI, 7)
Có cả những câu thơ mang dáng dấp của ca dao:
Như làn nước xoáy trong bình
xoay xuôi xoay ngược có mình có ta
xoáy ngoài vào, xoáy trong ra
tang tình tang nhịp tay ta tay mình.
(Ca khúc XIV,1)
Và sự vượt thoát hoàn toàn khỏi cái khuôn khổ gò bó của một bản dịch để trở thành những vần thơ đầy giá trị Tin Mừng và có khả năng diễn tả đức tin thật đẹp:
Nhờ ơn Chúa tràn trề ban xuống
bao làng quê xoay chuyển vươn lên
thoát nô lệ, xóa tội khiên
về đường vinh sáng, bỏ miền tối tăm.
Bao người xưa chuyên chăm chiêm niệm
giờ đắm say phúc diễm vô biên
một đời ngây ngất cung chiêm
đời đời ngây ngất cảnh huyền vinh sang.
(Ca Khúc XXII,6.)
Vâng, con tin Đức Chúa Trời
Ba Ngôi một Chúa, đời đời hiển vinh.
Tin Ngài sáng tạo tài tình
Muôn ngàn tinh tú, chuyển mình diệu vi.
(Ca khúc XXIV, 17.)
Là một thi sĩ đứng trước một trực giác kì bí như Thiên Đàng, không ít lần Dante phải thốt lên về sự bất lực của ngôn từ và khả năng diễn đạt nơi người làm thơ. Sự bất lực ấy là một phần trong ơn gọi của thi sĩ, một ơn gọi diễm phúc như được diễn tả bởi Dante và được Đình Chẩn chắp bút thế này:
Ta sẽ về trong tiếng lòng đổi mới
Ta sẽ về bên Giếng Rửa Tội xưa
Mái đầu xanh cho nguyệt quế ươm thơ
Diễm phúc thay ơn gọi làm thi sĩ.
(Ca khúc XXV,2)
Diễm phúc thay ơn gọi làm thi sĩ! Và cũng diễm phúc thay cho dòng văn chương Công Giáo Việt Nam với sự ra đời của một tác phẩm đồ sộ như Thần Khúc bằng Tiếng Việt, bằng Tiếng Việt rất thơ!
Tôi không hề có ý tán dương bản dịch Thần Khúc của Đình Chẩn là một tuyệt tác, một bản dịch hoàn hảo, hay một công trình đã hoàn chỉnh. Vẫn còn nhiều điều có thể cải thiện tốt hơn. Còn nhiều chỗ chưa thoát khỏi cám dỗ dịch cho thật sát chữ đến độ câu bị tối nghĩa, rối nghĩa. Còn nhiều chỗ chỉ mới dừng ở mức dịch nghĩa chứa chưa thật sự diễn thơ. Có những câu còn nặng lối văn nói và nghèo nhạc tính… Thế nhưng công bằng mà nhìn nhận thì đây là một công trình rất đáng trân trọng. Để theo và theo cho đến cùng việc dịch thuật Thần Khúc, cần biết bao là mồ hôi và tâm huyết, bao là kiên nhẫn và say mê! Bản dịch Thần Khúc Thiên Đàng của Đình Chẩn có thể chưa phải là một điểm đến, nhưng đã là một khởi đầu rất trọn vẹn. Mọi sự sẽ chín muồi với thời gian nếu vị dịch giả này tiếp tục theo đuổi niềm đam mê và chăm chút gọt dũa cho tác phẩm của mình.
Đọc xuyên suốt bản dịch này, trong tôi được thắp lên một niềm hy vọng đầy an ủi: Một tác phẩm Thần Khúc thuần Việt là hoàn toàn có thể! Gia sản đồ sộ của Kitô giáo về văn hoá, lịch sử, thần học, giáo lý… được bảo tồn và truyền tải bằng ngôn ngữ kỳ diệu của thơ ca là hoàn toàn có thể! Có thể các học giả đã đúng khi cho rằng Tiếng Việt còn rất non trẻ và thiếu nhiều thuật ngữ trong các lãnh vực chuyên môn của Kitô giáo. Nhưng đứng trước nỗ lực không mệt mỏi của Đình Chẩn trong việc dịch Thần Khúc, tôi được nhắc nhớ về nguồn sức mạnh tiềm tàng vô hạn cần được khai phá nơi kho tàng Tiếng Việt. Một trong những cách khai phá hữu hiệu nhất chính là ngang qua thế giới linh thánh và tráng lệ của thơ ca Công Giáo.
Cuối cùng, nếu bạn hỏi tôi nên đọc Thần Khúc thế nào, nên bắt đầu từ đâu? Câu trả lời của tôi đơn giản lắm: từ đâu cũng được, nhưng nên bắt đầu từ từ. Thật ra, 100 ca khúc của toàn tác phẩm này hoàn toàn có thể được đọc như những bài thơ độc lập. Mỗi bài thơ có một chủ đề khác nhau, mang những vẻ đẹp kỳ vĩ khác nhau. Bạn có thể bắt đầu với bất cứ bài thơ nào. Ở khởi đầu của mỗi ca khúc đều đã có sẵn một lời giới thiệu sơ lược về nội dung, về cấu trúc, về đặc tính văn chương và loại hình nghệ thuật chủ đạo được vận dụng trong ca khúc. Dịch giả Đình Chẩn còn chu đáo để lại rất nhiều ghi chú giải thích những điểm khó hiểu và xa lạ với văn hoá chúng ta: những điển tích, những tên riêng, những ám chỉ, những hình ảnh ẩn dụ… Mọi thứ đã như một bàn tiệc được bày sẵn. Mời bạn đến tham dự. Chúc bạn cảm nếm được sự trác tuyệt của Thần Khúc, tuyệt phẩm sống mãi với thời gian trong dòng văn chương Kitô giáo.
Cao Gia An, S.J.
Rôma, cuối Tháng Hoa 2022.
Chú thích:
[1] Nghĩa là “những gì vươn lên cao thì sẽ tụ hội với nhau”. Cuối phần Thiên Đàng, khi Dante chìm đắm trong thị kiến, bầu trời vô hình, thì ông thấy tất cả đều hội tụ chỉ còn ở trong một điểm hợp nhất (Đình Chẩn chú thích).
[2] Trong bài giới thiệu Thần Khúc ở phần Hoả Ngục, người biên dịch có giới thiệu thêm một thể loại phụ nằm giữa Commedia (kịch) và tragedia (bi kịch) là elegia (ai ca) theo thi học Aristốt. Ai ca là nét đặc trưng ở đại trường ca Luyện Ngục.