Đền thánh Phaolô ngoại thành là một trong bốn đại thánh đường lớn nhất của nước Vatikan tại Rôma nước Ý. Gọi là ngoài thành là vì đền thờ này nằm bên ngoài cổ thành Rôma. Ðây là một bức tường dài 19 cây số bao bọc chung quanh thành Roma do hoàng đế Aureliano cho xây giữa các năm 270-275 để ngăn chặn các cuộc tấn công của những đội quân cướp phá.
Đây là một Đại thánh đường rất đẹp làm mê mẫn lòng người, không chỉ riêng những người Kitô hữu mà cả nhưng du khách, những người thích tìm hiểu về những kiến trúc thì chắc chắn phải tìm đến đây cho bằng được.
Mặt tiền đền thánh Phaolô quay ra sông Tevere có khuôn viên vuông rất đẹp, được trang hoàng hùng vĩ với 150 cây cột bằng đá nham thạch và cẩm thạch rất đẹp tôn lên vẻ oai nghiêm của ngôi đại thánh đường.
Thực sự là chỉ cần vào đến khuôn viên của ngôi thánh đường này và đứng nay giữa sân trước tượng thánh Phaolô tông đồ cầm thanh gươm thôi thì ta đã thấy sự nguy nga và linh thiêng rồi. Đứng đây nhìn chung quang một vòng đếm hết 150 cây cột đá nguyên khối như thế thôi cũng thấy mãn nguyện rồi. Còn nếu có thời gian đi đến những hàng cột để sờ vào xem cảm giác của mình ra sao và thấy những cây cột bằng đá cẩm thạch hay hoa cương nó vĩ đại như thế nào.
Bên trong đền thờ chiềi dài 133m và rộng 65m, cao gần 30m chia thành 5 gian với 80 cây cột nguyên khối bằng đá nham thạch qúy hiếm, trầm nhà nghe nói làm bằng đá và nạm vàng. Những hoa văn trên trần nhà rất đẹp và sang trọng, chính giữa có huy hiệu rất lớn của Đức Giáo Hoàng Pio IX.
Chung quanh gần trần nhà có những khung hình bầu dục để gắn tất cả hình các đời Đức Giáo Hoàng từ Thánh Phêrô cho đến ĐGH. Phanxicô hôm nay. Tổng cộng là 246 hình Đức Giáo Hoàng. Hôm nay chúng tôi đi vào ngày thứ tư buổi trưa nên rất ít người kính viếng. Lý do là giờ này bên quảng trường thánh Phêrô đang có buổi Đức Giáo Hoàng gặp gỡ giáo dân từ khắp năm châu đến
hành hương. Hôm nay ai cũng mong muốn được tiếp kiến Đức Giáo Hoàng, nhờ vậy bên đây mới vắng vẻ ít người hành hương, nhờ thế chúng tôi có dịp được rảnh rỗi và quan sát kỹ hơn.
Trong giữa cung thánh có bức khảm đá mầu do các chuyên viên nổi tiếng của Venezia làm năm 1220. Chính giữa là Chúa Kitô tay trái cầm sách Phúc Âm tay phải ban phép lành theo kiểu vẽ hy lạp, dưới chân Ngài là Ðức Giáo Hoàng Onorio III đang thờ lậy.
Bên phải là hai thánh Phêrô và Anrê, bên trái là hai thánh Phaolô và Luca. Phía dưới là hình thánh giá dát ngọc đặt trên bàn thờ, hai thiên thần và Mười Thánh Tông Ðồ, đan sĩ Ardinolfo và 5 Thánh Vô Tội. Ngai giám mục với hình chạm nổi là của Pietro Tenerani. Bên trên là tranh vẽ của Vincenzo Camuccini.
Gian ngang bên trên và hai cánh Thánh Giá rất rộng lớn và thật lộng lẫy nhưng rất trang nghiêm. Hình như hoàn toàn xây dựng bằng đá cẩm thạch và sa thạch, một số nơi tài liệu nói bằng đá khổng tước và ngọc lưu ly Lapis Lazuri được Sa Hoàng nước Nga dâng tặng.
Dưới bàn thờ là mộ thánh nhân, bên trên có tấm bia mộ khắc chữ "Phaolô Tông Ðồ tử đạo". Phía trên còn lưu giữ một đoạn xích siềng thánh nhân trong thời gian hai năm bị tù quản chế tại Roma.
Ngày xưa khi nhà thờ chưa bị cháy có hai lối vào hai bên để tín hữu có thể đi vòng ra phiá sau sờ tay vào quan tài đựng hài cốt thánh nhân để tôn kính, nhưng sau này khi xây lại đền thờ mới người ta đã bít hai lối vào luôn. Mã đến năm Thánh 2000 nhiều giáo dân đã đề nghị mở lại hai lối đi xuống để vào thăm mộ thánh Phaolô. Đến năm 2006 ban tu sửa đã đào xuống thêm để lộ cung thánh đền thờ xưa do hoàng đế Costantino xây từ thế kỷ thứ tư. Cho nên nay chúng ta đến đây hành hương mới thấy được quan tài đá đựng xương thánh Phaolô màu đen nơi đây.
Cửa chính giữa bằng đồng dát bạc cao 7m48 rộng 3m35, có các bức chạm trổ kể lại cuộc đời hai thánh Tông Ðồ Phêrô Phaolô và cảnh hai vị tử đạo, do Antonio Maraini tạc năm 1931. Hai bên có hai tượng thánh Phêrô và Phaolô với đôi mắt quắc thước và các gân tay rất sống động. Chính giữa có thánh Giá nạm bạc. Cửa Thánh phía bên trái có tạc vài cảnh trong cuộc đời của thánh Phêrô bị đóng danh ngược đầu xuống đất và cảnh thánh Phaolô bị chặt đầu.
Đứng từ vị trí này nhìn ra giữa khuôn viên đền thánh tượng Thánh Phaolô đứng cần thanh gươm như là người bảo vệ Giáo Hội từ ngày còn sơ khai tại khu vực này vậy.
Nơi đây khi xưa chung quang là khu nghĩa địc chôn cất biết bao nhiêu tín hữu bị sát hại vì lệnh của ông hoàng đề Nero bạo chúa đối với người Công Giáo.
Nếu đã hành hương tới đây rồi thì cũng nên mua vé khoản 4euro để vào thăm khu vườn phía sau rất đẹp. Đặc biệt xung quanh khuôn viên khu vười này có những hàng cột rất đẹp.Nếu tôi nhớ không lầm là 248 cây cột hoa văn bằng đá đủ kiểu khác nhau, nghĩa là mỗi cột là một kiểu chứ không có cột nào giống cột nào cả. Tôi có vào trong tham quan 3 lần rồi nên lân này không vô nữa mà dành thời gian đi thăm viếng những nơi nào mình chưa có thời gian tới. Tiện đây xin chia sẻ với mọi người bài thơ đường tôi viết nhân ngày giáo hội mừng kính thánh Phaolô 28.06 hằng năm.
MỘT CÚ ĐỔI ĐỜI
Tuổi trẻ tài cao qúa nhiệt thành
Truy lùng diệt Đạo Chúa xung quanh
Lập công ném đá "Ai Theo Chúa"
Bắt trói giết người "Quyết Đóng Đanh"
Phóng ngựa trên đường "Đang mắt sáng"
Văng nhào xuống đất "bỗng mù nhanh"
Phao lô Chúa "gọi" từ hôm ấy
Trở lại theo Ngài mãi sáng danh.
Trầm Hương Thơ
Mùa xuân 2019