Sứ giả hòa bình ĐTC Biển Đức XVI đến Liban

Sứ giả hòa bình ĐTC Biển Đức XVI đến Liban

BY: THÀNH THI TỔNG KẾT

Lúc 14g (giờ Beirut) ngày 14.09.2012, chiếc phi cơ của ĐTC Biển Đức XVI đã hạ cánh xuống phi trường mang tên Rafiq Hariri, vị thủ tướng bị ám sát năm 2005, ở Beirut, mở đầu chuyến tông du ba ngày tại Liban. Đây là chuyến tông du ngoài Italia lần thứ 24 của ĐTC Biển Đức XVI kể từ khi ngài làm giáo hoàng.
Nhân dịp này, văn phòng thống kê trung ương Giáo Hội đã công bố các số liệu thống kê liên quan đến GHCG tại Liban. Số liệu được cập nhật đến 31.12.2011; Dân số Liban là 4.039.000 người, trong đó có 2.148.000 người Công giáo (53,18%). Có 24 giáo khu (3 tòa Thượng phụ, 12 tổng giáo phận, 8 giáo phận và 1 Hạt Đại diện tông tòa), 1.126 giáo xứ và 39 trung tâm mục vụ các loại. Hiện nay có 53 giám mục, 1.543 linh mục, 2.797 tu sĩ, 2 thành viên tu hội đời, 2.301 thừa sai giáo dân và 483 giáo lý viên. Số tiểu chủng sinh là 62 và đại chủng sinh là 390.
Tổng cộng có 427.180 trẻ em và thanh thiếu niên theo học tại 907 trung tâm giáo dục Công giáo, từ mẫu giáo đến đại học, cũng như 28 trung tâm giáo dục đặc biệt. Các tổ chức khác thuộc Giáo Hội do các linh mục hoặc tu sĩ điều hành ở Lebanon bao gồm 30 bệnh viện, 168 phòng khám bệnh, 39 nhà cho người già hoặc khuyết tật, 63 nhà trẻ mồ côi và nhà trẻ, 22 trung tâm tư vấn gia đình và các trung tâm phò sự sống cùng với 28 tổ chức khác.
Tổng thống Michel Sleiman đích thân chào đón vị thượng khách cùng với các quan chức chính phủ. Về phía tôn giáo có Đức Thượng phụ Giáo chủ Công giáo Đông phương (nghi lễ Maronit) Béchara Boutros al.Rahi.

Trong diễn văn đầu tiên tại Liban, ĐTC nhắc đến mối quan hệ rất tốt đẹp giữa Tòa Thánh với Liban và nhắc lại mục đích chính của chuyến tông du đến Liban của ngài là ký và công bố văn kiện Ecclesia in Medio Oriente (Giáo hội tại Trung Đông), Tông huấn hậu Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt về Trung Đông.
ĐTC đề cập đến ý nghĩa của Tông huấn sẽ được công bố và về chuyến tông du Liban và nêu cao tinh thần sống hòa hợp của người Liban: "Tôi không quên những biến cố đau buồn đã xảy đến cho đất nước xinh đẹp của các bạn trong nhiều năm qua. Mọi người Liban sống hòa hợp với nhau đã chứng tỏ cho toàn thể vùng Trung Đông và thế giới thấy một quốc gia hoàn toàn có thể kiến tạo sự hợp tác giữa những Giáo hội khác nhau, giữa mọi thành phần trong Giáo hội Công giáo duy nhất, sự hợp tác với các Kitô hữu thuộc các hệ phái trong tinh thần huynh đệ hiệp thông, đồng thời xây dựng sự hòa hợp và đối thoại trong tinh thần tôn trọng giữa các Kitô hữu và tín đồ các tôn giáo khác. Tôi đến đây cũng để nói lên rằng rất cần phải có Chúa trong đời sống mỗi người và cũng rất cần biết sống chung với nhau".

Kết thúc bài diễn văn, ĐTC nói: "Những mối liên hệ giữa Liban và Đấng kế vị Thánh Phêrô rất lâu đời và bền chặt. Vì thế tôi đến Liban trong tư cách một người hành hương hòa bình, như một người bạn của Chúa và bạn của mọi người. Đức Kitô đã nói: "Thầy ban bình an của Thầy cho anh em" (Ga 14, 27). Theo một ý nghĩa biểu tượng, hôm nay tôi còn vượt khỏi đất nước của các bạn để đến với các quốc gia khác tại Trung Đông, như một người hành hương hòa bình, như một người bạn của Chúa và bạn của mọi người đang sinh sống tại tất cả các quốc gia trong khu vực, dù họ theo tín ngưỡng hoặc có niềm tin nào. Niềm vui và những khó nhọc của các bạn luôn hiện diện trong lời cầu nguyện của giáo hoàng, người luôn nài xin Chúa trợ giúp và an ủi các bạn. Tôi có thể bảo đảm với các bạn, tôi hằng cầu nguyện cách riêng cho những ai đang chịu đau khổ trong khu vực này và họ thật đông đảo. Pho tượng Thánh Maron nhắc tôi nhớ những gì các bạn đang sống và chịu đựng".

Sau lễ đón tiếp, ĐTC và đoàn tháp tùng được đón về Tòa Sứ thần Tòa Thánh tại Harissa.

Ngày thứ nhất chuyến tông du Liban: ĐTC Biển Đức XVI ban hành Tông huấn "Giáo Hội tại Trung Đông"
Vào lúc 18g ngày 14.09.2012, trong khuôn khổ chuyến tông du Liban, ĐTC Biển Đức XVI đã đến Vương cung thánh đường Thánh Phaolô ở thị trấn Harissa, cách thủ đô Beirut 20km về phía Bắc, để chủ tọa nghi thức ký và công bố văn kiện Tông huấn hậu Thượng Hội đồng Giám mục (THĐGM) Trung Đông (khóa đặc biệt). Tông huấn mang tên "Giáo Hội tại Trung Đông" (Ecclesia in Medio Oriente).

Tham dự lễ công bố Tông huấn, có đông đảo các vị trong hàng giáo phẩm các Giáo hội Công giáo Latinh và Đông phương, trong đó có Đức Thượng phụ Gregorios Laham, Giáo chủ Antiochia thuộc nghi lễ Melkit, Đức TGM Nikola Eterovic, tổng thư ký THĐGM, Đức TGM Fouad Twal,Thượng phụ giáo chủ Giêrusalem (nghi lễ Latinh)… và đông đảo các linh mục, tu sĩ nam nữ và giáo dân.
Đặc biệt còn có sự hiện diện của các nhà lãnh đạo các tôn giáo: Chính thống giáo, đạo Druze, Hồi giáo. Ngoài ra tổng thống Liban Michel Sleiman và phu nhân cùng đông đảo quan chức trong chính quyền Liban, các nhà hoạt động văn hóa, xã hội cũng đã đến rất sớm để tham dự buổi lễ.
Đúng 18g, ĐTC đến Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô Harissa. Ngài được đón vào nhà thờ trong tiếng nhạc mang giai điệu vùng Trung Đông-Ả rập và bầu khí nô nức của đông đảo giáo dân chờ được nhìn tận mắt vị cha chung.
Sau bài Phúc âm do một phó tế đọc bằng tiếng Ả rập, ĐTC ban huấn từ trước khi ký văn kiện Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente.
Mở đầu, ĐTC ngỏ lời cảm ơn mọi người đã dành cho ngài tình cảm đón tiếp rất nồng hậu đồng thời lưu ý mọi người về tầm quan trọng của sứ điệp đã được phát đi từ THĐGM Trung Đông và Tông huấn hậu THĐ được công bố hôm nay.

Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente được công bố vào lễ kính Thánh giá Chúa Giêsu 2012

Nói về Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente được công bố vào lễ kính Thánh giá Chúa Giêsu 2012, ĐTC lưu ý mọi người về mối liên hệ đầy ý nghĩa của hai sự kiện: "Cần phải đọc và giải thích Tông huấn dưới ánh sáng của lễ kính Thánh giá vinh hiển", bởi Tông huấn mời gọi mọi người cùng nhìn lại việc làm chứng cho Đức Kitô. Làm chứng trong sự hiệp thông và bằng sự hiệp thông. ĐTC nhấn mạnh: "Sự hiệp thông và làm chứng chẳng phải được xây dựng trên nền tảng Mầu nhiệm Vượt qua, Đức Kitô chịu đóng đinh, chịu chết và đã sống lại hay sao?"
Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente nhắc lại những ưu tư của các nghị phụ tại THĐGM Trung Đông
ĐTC nói: "Khi tập trung vào tình hình hiện nay của các Giáo hội tại Trung Đông, các nghị phụ THĐ đã suy tư về niềm vui và lao nhọc, những lo sợ và hy vọng của các môn đệ Đức Kitô đang sinh sống tại vùng đất này. Như vậy toàn thể Hội Thánh đã có thể nghe những tiếng kêu não nùng và nhìn thấy ánh mắt thất vọng của biết bao người nam cũng như nữ đang lâm vào tình cảnh khắc nghiệt cả về vật chất lẫn phương diện nhân văn, phải sống trong sự căng thẳng của sợ hãi và âu lo, muốn được bước theo Chúa Kitô, Đấng làm cho cuộc đời họ có ý nghĩa, nhưng lại thường bị cản ngăn".

Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente hướng mọi người bước theo Đức Kitô, nhìn bằng đôi mắt của Đức Kitô và nói bằng ngôn ngữ Thập giá
ĐTC kêu gọi mọi người đọc Tông huấn để "suy tự lại về hiện tại nhằm hướng đến tương lai bằng chính cái nhìn của Đức Kitô". Ngài quảng diễn ‘cái nhìn của Đức Kitô’ bằng cách giới thiệu những thực hành cụ thể vào đời sống: "Chính lúc này cần phải mừng chiến thắng của tình yêu đối với thù hận, của tha thứ đối với báo thù, của phục vụ đối với thống trị, của khiêm nhường đối với kiêu ngạo, của hiệp nhất đối với chia rẽ ".

Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente hướng đến việc đối thoại liên tôn và đại kết

ĐTC giới thiệu một nội dung quan trọng trong Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente là việc đối thoại liên tôn: "Tông huấn mở ra việc đối thoại liên tôn đích thực được dựa trên đức Tin vào Thiên Chúa duy nhất và dựng nên muôn loài. Tông huấn cũng muốn góp phần vào công cuộc đại kết đầy tâm huyết về phương diện nhân bản, linh đạo và bác ái, trong sự thật và tình yêu Phúc âm, nhận lấy lệnh truyền của Chúa làm sức mạnh của mình: "Vậy anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ, làm phép rửa cho họ nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, dạy bảo họ tuân giữ những điều Thầy đã truyền cho anh em. Và đây, Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế (Mt 28, 19.20)".
Hỡi các Giáo hội tại Đông phương, đừng sợ!

Kết thúc huấn từ, ĐTC hướng về các Giáo hội tại Đông phuơng. ĐTC nói: "Hỡi đoàn chiên nhỏ bé, đừng sợ" (Lc 12, 32) và nhớ lại lời Chúa hứa với hoàng đế Constantin: "Nhờ dấu này, con sẽ thắng!". Hỡi các Giáo hội tại Đông phuơng, đừng sợ, bởi Chúa thật sự ở cùng anh chị em đến tận thế! Đừng sợ, bởi Hội Thánh hoàn cầu lấy tình thân ái của loài người và của đời sống thiêng liêng mà đồng hành cùng anh chị em!"

Sau bài huấn từ, ĐTC đã ký vào văn kiện Tông huấn. Từ giây phút đó Tông huấn Ecclesia in Medio Oriente chính thức được lưu hành trong toàn thể Giáo hội.

Ngày thứ hai chuyến tông du Liban của ĐTC Biển Đức XVI: "Muốn có hòa bình phải có tự do tôn giáo"

Thứ bảy 15.09, lúc 8g sáng (giờ Beirut), ĐTC dâng lễ riêng tại Tòa sứ thần. Sau đó, ĐTC bắt đầu lịch trình làm việc của ngày thứ hai.
Tại dinh tổng thống Baabda: ĐTC hội kiến tổng thống Liban, gặp lãnh đạo các tôn giáo, các quan chức trong chính quyền, ngoại giao đoàn, các nhà hoạt động xã hội và văn hóa
10g00 sáng, ĐTC đến dinh tổng thống tại Baabda, trung tâm hành chính của thủ đô Beirut, chào thăm và hội kiến với Tổng thống Liban.
Ông Michel Sleiman, tổng thống Liban, đã thay mặt nhân dân Liban chào mừng ĐTC đến thăm đất nước Liban. Ông nói chuyến tông du đến Liban của ĐTC là một cột mốc lịch sử không chỉ đối với Liban mà còn toàn vùng Trung Đông. Ông giới thiệu với ĐTC về tinh thần sống hòa hợp của người dân Liban: "Đất nước Liban không áp đặt lên dân chúng mệnh lệnh phải sống hòa hợp, nhưng tinh thần hòa hợp đã là một đặc điểm nổi bật trong tính cách con người Liban".

ĐTC đã trồng một cây thông cedar tại dinh tổng thống để lưu niệm chuyến viếng thăm Liban. Nhân đó, trong phần đáp từ, ĐTC nói: "Giống như cây thông cedar, khu vực này cần phải được chăm sóc để phát triển mọi mặt". ĐTC lưu ý nhân loại là một đại gia đình nên phải biết sống chung với nhau. Vì vậy cần phải xây dựng tinh thần hòa hợp và kiến tạo hòa bình với những yếu tố nền tảng như: quyền con người, gia đình, đối thoại và liên đới.

Lúc 10g50, sau cuộc hội kiến với tổng thống Liban, cũng tại dinh tổng thống, ĐTC đã gặp các vị lãnh đạo Hồi giáo và đạo Druze: Giáo trưởng Cheikh Mohammad Rachid Kabbani, phó chủ tịch Hội đồng thượng cấp Chiite, Giáo trưởng Abdel Amir Kabalan, Giáo trưởng Naim Hassan của cộng đồng đạo Druze và Giáo trưởng Assad Assi, chủ tịch Hội đồng Hồi giáo Alaouite.
Tháp tùng ĐTC trong cuộc gặp gỡ, có ĐHY Bertone, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, Đức Thượng phụ Béchara Boutros al.Rahi, giáo chủ Công giáo Maronit, ĐHY Jean-Louis Tauran, chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh về Đối thoại liên tôn và Đức TGM Gabriele Caccia, sứ thần Tòa Thánh.

Ngài Muhamad Rafik Kabani, đại giáo trưởng Hồi giáo Sunnite tại Liban, trong phát biểu của mình, đã khẳng định với ĐTC: "Chúng tôi không hề mong muốn người Kitô giáo rời bỏ mảnh đất Trung Đông", đồng thời bày tỏ sự tán thành với suy nghĩ của Đức Thượng phụ Bechara Boutros về việc cần phải vượt qua cả sự hòa thuận để cùng "hiệp thông và hiệp nhất".
20 phút sau đó, trong cuộc gặp gỡ chung với các quan chức chính quyền, ngoại giao đoàn, các nhà lãnh đạo tôn giáo, các nhà hoạt động xã hội và văn hóa, ĐTC đã gửi đến mọi thành phần trong xã hội Liban cũng như Trung Đông những lời kêu gọi có giá trị định hướng trong việc kiến tạo hòa bình.
Trước hết, ĐTC nhắc đến chủ đề chuyến tông du được ngài chọn từ Phúc âm theo Thánh Gioan (Ga 14, 27): "Thầy ban cho anh em bình an của Thầy" và ĐTC đọc câu chủ đề bằng tiếng Ả rập: Salami Outikom. ĐTC nêu rõ những thách thức hiện nay Liban và Trung Đông đang phải đối mặt và khen ngợi những nỗ lực giải quyết, trong đó đáng kể nhất là con đường đối thoại, hợp tác, hòa giải và hòa hợp để cùng nhau vượt qua mọi thách thức. Trong chiều hướng này, ĐTC lưu ý mọi người cần đặt ưu tiên cho vấn đề giáo dục, đặc biệt giáo dục thế hệ trẻ về hòa bình và khát vọng xây dựng nền văn hóa hòa bình:

"Để mở ra một tương lai hòa bình cho thế hệ ngày mai, nhiệm vụ đầu tiên là phải giáo dục về hòa bình nhằm xây dựng một nền văn hóa hòa bình. Trong gia đình và trong các nhà trường, giáo dục trước hết phải dạy về các giá trị tinh thần, thông truyền kiến thức và các truyền thống của một nền văn hóa, ý nghĩa và sức mạnh của văn hóa".
ĐTC khẳng định gia đình chính là ngôi trường đầu tiên dạy con người biết sống hòa bình. ĐTC nêu lên kinh nghiệm các gia đình Liban: "Tại Liban không hiếm các gia đình có các thành viên là Kitô hữu và tín đồ Hồi giáo cùng nhau sống hòa thuận, êm ấm. Vậy, tại sao xã hội lại không thể sống hòa hợp?"
ĐTC đã lưu ý các vị hữu trách dân sự cũng như tôn giáo cần nhận thức rõ về cái ác, sự dữ "không phải là một lực lượng vô danh nào đó đang hoạt động trong thế giới" nhưng chúng tìm con người làm đồng minh, chúng "lợi dụng con người sử dụng tự do của mình" để đi vào thế giới. Vì vậy con người cần phải ý thức trong việc sử dụng tự do. Để sử dụng tự do hữu hiệu, cần phải tuân giữ "những điều răn của Chúa".

Kết thúc bài diễn văn, ĐTC đề cập đến tự do tôn giáo trong tương quan với việc xây dựng hòa bình. ĐTC khẳng định: "Muốn có hòa bình phải có tự do tôn giáo".
Cuộc gặp gỡ các tầng lớp trong xã hội Liban kết thúc lúc 13g. Vào lúc 13g30, ĐTC đến Bzommar, cách thủ đô Beirut 37km về hướng Đông Bắc, là nơi có đông đảo người Công giáo nghi lễ Armênia. Tại Tòa Thượng phụ Bzommar của Giáo hội Công giáo nghi lễ Armênia, ĐTC dùng cơm trưa với các Thượng phụ, Giám mục Liban, các thành viên trong Hội đồng đặc biệt về Trung Đông, trực thuộc Thượng Hội đồng Giám mục.

Tại Bkerké: ĐTC gặp gỡ giới trẻ Liban và Trung Đông

Lúc 18g, ĐTC đã đến quảng trường bên cạnh Tòa Thượng phụ giáo chủ nghi lễ Maronit tại Bkerké để gặp giới trẻ Liban và Trung Đông. Tham dự cuộc gặp gỡ này có khoảng 30.000 bạn trẻ thuộc nhiều tôn giáo và cả những người không theo tôn giáo nào.
Trong bài phát biểu chào mừng ĐTC, đại diện giới trẻ, cô Rania Abou Shaqra nói rằng giới trẻ Liban sẽ gắn bó với đất nước mình, họ không sợ những ai khác với mình, ngoại trừ chủ nghĩa cực đoan. Abou Shaqra nói với ĐTC rằng "sự hiện diện của ĐTC ở Liban là một thách thức đối với chiến tranh và là một dấu hiệu của hòa bình".
Trong phần đáp từ, ngỏ lời với những bạn trẻ Hồi giáo, ĐTC nói: "Tôi chào mừng các bạn trẻ Hồi giáo. Cảm ơn các bạn đã đến đây. Cùng với các Kitô hữu, các bạn là tương lai của đất nước Liban. Cả hai cần tìm cách chung sống và làm việc với nhau. Trung Đông phải hiểu rằng Hồi giáo và Kitô giáo có thể cùng tồn tại trong một tinh thần đức tin trong một xã hội tự do và nhân đạo".
Với giới trẻ Kitô giáo, ĐTC đưa ra lời kêu gọi đặc biệt, khuyến khích họ đừng thất vọng về tình hình của mình và đừng di cư: "Trong một thế giới thay đổi liên tục, các bạn phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, nhưng kể cả nạn thất nghiệp và tình hình bất ổn cũng không được dẫn các bạn đến chỗ phải nếm vị ngọt ngào cay đắng của di cư, vốn sẽ làm cho ta mất gốc và tách lìa để có được một tương lai không chắc chắn".

ĐTC khuyên các bạn trẻ "tìm kiếm vẻ đẹp và nỗ lực làm điều thiện, đừng ẩn náu trong những thế giới song hành như ma tuý hoặc thế giới u ám của khiêu dâm".
Ngài cũng cảnh báo họ rằng các mạng xã hội có thể thật "thú vị", nhưng cũng "dễ dàng gây nghiện và lẫn lộn giữa thực và ảo". Đồng thời ĐTC khuyên họ "tìm kiếm mối quan hệ tình bạn đích thực, nâng chúng ta lên", và tìm cách đem lại ý nghĩa và chiều sâu cho cuộc sống, loại trừ "tính hời hợt và thói tiêu thụ thiếu suy xét".
ĐTC nhắc nhở các bạn trẻ: "Chúa Kitô đòi buộc các bạn làm như Ngài đã làm: hoàn toàn mở ra cho người khác, cả khi họ thuộc về một nhóm văn hóa, tôn giáo hay quốc gia khác. Hãy dành chỗ cho họ, tôn trọng họ, cư xử tốt với họ, làm cho họ thêm phong phú về mặt nhân bản và vững vàng trong bình an của Chúa".
Cuối cùng ĐTC kết luận: "Đây là lúc người Hồi giáo và Kitô hữu đến với nhau để chấm dứt bạo lực và chiến tranh". Và ngài phó thác cuộc gặp gỡ giới trẻ cho sự bảo trợ của Chân phước Gioan Phaolô II và Đức Maria là "Mẹ Thiên Chúa, Mẹ của đất nước Liban".

Ngày thứ ba chuyến tông du Liban của ĐTC Biển Đức XVI: "Hãy phục vụ nền hòa bình và sự hòa giải"

Chúa nhật 16.09.2012, chuyến tông du Liban của ĐTC Biển Đức XVI bước sang ngày thứ ba, ngày cuối cùng. Trọng tâm của ngày thứ ba chuyến tông du là Thánh lễ và nghi thức ĐTC trao Tông huấn cho các giám mục vùng Trung Đông.
Thánh lễ được cử hành vào lúc 10g sáng Chúa nhật 16.09, tại trung tâm thành phố Beirut, thủ đô Liban. Đồng tế với ĐTC có các Hồng y, Thượng phụ, Giám mục, linh mục vùng Trung Đông, Cận Đông và nhiều nước trên thế giới. Hiện diện trong Thánh lễ có các đại diện Chính Thống giáo, Hồi giáo, Đạo Druze. Tổng thống Liban và đông đảo quan chức chính quyền Liban đã tham dự Thánh lễ. Hơn 350.000 các tín hữu từ khắp nơi trên đất nước Liban và toàn vùng Trung Đông đã đến từ rất sớm, chật kín quảng trường thành phố, dưới ánh nắng ban mai rực rỡ của mùa hè Liban.
Đầu Thánh lễ, phát biểu chào mừng ĐTC, Đức Thượng phụ Béchara Boutros al.Rahi, Giáo chủ Giáo hội Maronit, đã nêu cao ý nghĩa của Tông huấn sẽ được ĐTC trao cho các giám mục Trung Đông trong Thánh lễ này: "vạch một lộ trình cho các Giáo hội của chúng con đi đến mùa xuân".
Đức Thượng phụ cũng thay mặt toàn thể cộng đoàn dân Chúa tại Liban và toàn Trung Đông cám ơn ĐTC đã đến thăm và đem lại sự khích lệ lớn lao: "Chuyến tông du của ĐTC là một chiếc van an toàn vào lúc đang diễn ra tình hình bất ổn đối với các Kitô hữu, những người trung thành với lời hứa khi chịu phép Rửa tội, đang chiến đấu để được gắn bó với mảnh đất quê hương mình, dù phải đương đầu với muôn vàn thử thách".

Trong bài giảng Thánh lễ, ĐTC hướng dẫn suy niệm bài Tin Mừng theo Thánh Marcô (Mc 8, 27.35).

ĐTC nhắc lại lời Chúa Giêsu hỏi các môn đệ: "Người ta nói Thầy là ai?" và nhắc nhở mọi tín hữu đây cũng là câu hỏi đặt ra cho mỗi người và chỉ có thể trả lời đúng Chúa Giêsu là ai khi "chấp nhận bước theo đường Chúa đi, sống kết hiệp với Chúa trong cộng đoàn các môn đệ".
Để sống theo Chúa, ĐTC mời gọi mọi người suy niệm Thư Thánh Giacôbê (bài đọc hai) để biết thực sự bước theo Chúa. Đó là sống phục vụ. Phục vụ để thể hiện đức Tin của mình. Thánh Giacôbê viết: "Còn tôi, tôi sẽ hành động để cho bạn thấy thế nào là tin" (Gc 2, 18). ĐTC nói: "Một đòi hỏi quyết liệt đối với Giáo Hội là phải phục vụ và đối với mọi Kitô hữu là phải trở nên những người phục vụ đích thực theo hình ảnh của Chúa Giêsu".

Kết thúc bài giảng, ĐTC chia sẻ với mọi người: "Tôi đặc biệt cầu xin Chúa ban cho vùng Trung Đông những người phục vụ cho nền hòa bình và sự hòa giải để mọi người được sống trong hòa bình và phẩm giá được tôn trọng. Phục vụ và cộng tác với mọi người thiện chí chính là chứng từ chủ yếu các Kitô hữu phải thể hiện tại vùng đất này".
Cuối Thánh lễ, ĐTC trao văn kiện Tông huấn cho từng vị Thượng phụ, Tổng Giám mục, Giám mục, Giám quản của các giáo phận vùng Trung Đông, với lời nhắn nhủ: "Hỡi anh chị em Giáo hội Trung Đông, hãy tiến bước theo chân các vị tổ phụ của anh chị em trong đức Tin. Nhờ lòng kiên định và trung thành, các tổ phụ đã mở ra con đường cho loài người biết đón nhận mặc khải của Chúa".

Sau Thánh lễ, ĐTC đã đọc kinh Truyền tin cùng với các tín hữu.

Buổi chiều, vào lúc 17g15, ĐTC đã gặp gỡ đại kết với các Giáo hội Kitô tại Tỏa Thượng phụ Công giáo Syria ở Charfet. Sau đó, ĐTC trở lại Beirut chuẩn bị trở về Roma, kết thúc chuyến tông du. Lúc 18g30, tại sân bay Rafiq Hariri, lễ từ biệt ĐTC đã được tổ chức trọng thể. Tổng thống Liban đã dẫn đầu phái đoàn Nhà nước Liban chào từ biệt ĐTC.
ĐTC ngỏ lời cảm ơn chính phủ và mọi người Liban đã dành cho ngài sự đón tiếp nồng hậu, đặc biệt ĐTC nhắc đến sự đóng góp rất lớn của cộng đồng Hồi giáo vào thành quả của chuyến tông du. ĐTC nhấn mạnh: "Vào lúc thế giới Ả rập đang gặp khó khăn, có thể thấy tại đây các tín đồ Hồi giáo và tín hữu Kitô cùng nhau tôn vinh hòa bình".
ĐTC đã về đến Roma vào lúc 21g30, kết thúc chuyến tông du lần thứ 24 bên ngoài lãnh thổ Italia.

(www.hdgmvietnam.org)