1. Về đời Hùng-vương, họ Cao sinh được hai trai giống nhau như đúc tên là Tân và Lang. Người ngoài không biết ai là anh, ai là em. Thầy đồ họ Lưu cho đem bát cơm, đôi đũa ra. Lang nhường cho Tân ăn trước. Thầy đồ biết Tân là anh nên đem con gái gả cho Tân, thật là đẹp đôi!
1) During the reign of King Hùng, the Cao family had two sons named Tân and Lang who looked so much alike that no one could tell whose is the older and who is the younger brother. Their wise teacher Lưu asked his servants to bring a bowl of rice and a pair of chopsticks and called both of them to the table. Lang ceded the meal to his brother. Thus, Mr. Lưu knew that Tân was the older brother. He married his daughter to Tân. They formed a well matched couple
2. Sau khi lấy vợ, Tân đối với em không được thân thiết như trước. Lang buồn giận, bỏ nhà ra đi. Lang thang mãi, chàng đi tới bờ sông mà lại không có thuyền đò sang ngang. Lang ngồi ôm mặt khóc rồi chết mà hóa thành một cây cau.
2) After the marriage, Tân was not as close to Lang as before. Lang was saddened; he left home and wandered around. One day, he came to a river but there was no boat to cross it. He waited and cried. At the end he died and transformed into an areca nut tree.
3. Đến khi Tân, người anh, biết em bỏ đi không về, liền vội lên đường đi tìm em. Tân đi khắp mọi nơi, hỏi thăm rất nhiều người mà vẫn không thấy Lang. Sau Tân lại đến bờ sông và biết em đã chết. Tân thương khóc em, đập đầu vào gốc cây mà chết rồi hóa thành tảng đá vôi.
3) When Tân learned that his younger brother had left home, he went out looking for Lang. He wandered around, asking everybody for Lang's whereabouts. Finally, he arrived at the riverbank and learned of his brother's death. He hit his head against the areca nut tree. He died and turned into a limestone.
4. Người vợ ở nhà, thấy chồng không về, liền chạy đi tìm. Nàng cũng lại tới bờ sông thì được biết là em và chồng đã chết. Nàng thương xót, khóc lóc, ôm tảng đá vôi mà chết theo. Thế rồi thi hài nàng hóa thành dây trầu leo quanh tảng đá vôi.
4) Tân's wife went out searching for her husband. When she got to the riverbank, she was told that both her husband and her brother-in-law died there. She cried clinging herself to the limestone. She died and became a betel plant creeping around the limestone.
5. Ít năm sau, Hùng-vương qua đó, biết chuyện, liền sai lấy lá trầu và cây nhai thử thì thấy mùi thơm. Khi nhổ nước trầu trên đá vôi lại thấy màu đỏ tươi. Hùng-vương cho rằng đó là mối tình thắm thiết giữa anh em, vợ chồng mà ra. Vua cho lập đền thờ ba người.
5) A few years later, King Hùng passed by that riverbank. He was told about the two brothers and the wife legend. He chewed some betel leaves with a piece of areca nut and thought it tasted good. He spitted on the limestone and noticed that it turned into a deep red color. King Hùng thought that the color derived from the deep love between the two brothers and between the husband and his wife. He ordered the people to build a shrine for the three of them.
6.Từ đó về sau, dân chúng biết ăn trầu cho môi thêm đỏ. Rồi ở các đám cưới, người ta thường thấy nhà trai mang lễ vật chính là trầu cau. Khi khách tới tới nhà chơi, người ta cũng đem trầu ra mời khách. Vì thế tục ngữ có câu: "Miếng trầu là đầu câu chuyện"
6) From that time on, the people knew how to chew betel leaves with areca nut to redden their lips. At wedding celebrations, betel leaves and areca nut become the customary present brought to the bride's family. Betel leaves and areca nut were also used as snacks for the guests. This is why there was a Vietnamese sayings: A betel leaf is the start of a conversation.
[Hết]