1) Thoát Hoan bị thua chạy về Tàu, cùng tùy tướng như: A Bát Xích, Phàn Tiếp vào triều tạ tội. Vua Nguyên là Hốt Tất Liệt giận lắm, muốn đem chém hết. May nhờ các quan hết sức can ngăn nên Hốt Tất Liệt mới tha tội chết cho các bại tướng.
1) Defeated, Thoát Hoan fled back to China together with Generals A Bát Xích, Phàn Tiếp and went to the royal court to ask for mercy. Hốt Tất Liệt, the Mongol Emperor got so angry that he wanted to behead all of them. Thanks to the plea from other mandarins, the defeated generals were spared from a death sentence.
2) Lập tức Hốt Tất Liệt sai đóng thêm 300 chiến thuyền và hoãn việc đi đánh Nhật Bản lại. Y muốn đánh Đại Việt trước để báo thù. Quân lính ba tỉnh Hồ Quảng, Giang Hoài và Giang Tây đều được lệnh sẵn sàng để đầu tháng tám năm 1286 lên đường.
2) Hốt Tất Liệt ordered that 300 additional warships be built right away, and postponed the conquest of Japan. He wanted to invade Đại Việt first to avenge the previous defeat. Soldiers from three Chinese provinces Hồ Quảng, Giang Hoài and Giang Tây received orders to get ready for the military campaign beginning August 1286.
3) Tuyến Kha ở Hồ Nam dâng sớ nói: "Quân lính mới bị thua nên rất mệt mỏi, cần được nghỉ dưỡng sức ít lâu rồi hãy bắt đi đánh trận." Vua Nguyên nghe lời, truyền cho Thoát Hoan tuyển thêm lính mới, rồi suốt ngày đêm phải luyện tập các môn võ nghệ cho bọn này.
3) Tuyến Kha of Hồ Nam reported: "Our soldiers are being exhausted after their recent defeats, if they get some more time to rest, then they will be able to fight better." The Mongol Emperor agreed and ordered Thoát Hoan to draft more soldiers and train them days and nights.
4) Mùa Xuân năm Đinh Hợi (1287), Thoát Hoan lại được phong làm Đại Nguyên Súy, cùng bọn A Bát Xích, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, đem 30 vạn quân sang đánh nước Nam. Bề ngoài, chúng nói là đưa Trần Ích Tắc về nước làm vua, vì trước đây, tên này đã ra hàng chúng.
4) In the spring of the year of the Pig, (Đinh Hợi, 1287), Thoát Hoan was appointed Commander-in-chief, and together with the other generals A Bát Xích, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, he led 300,000 soldiers to invade Đại Việt. They used the pretense of escorting Trần Ích Tắc home to be enthroned as Emperor of An Nam, because the latter had already surrendered to them.
5) Được tin quân Nguyên kéo sang, vua Trần Nhân Tông hỏi Hưng Đạo Vương cách phá giặc. Hưng Đạo Vương tâu: "Hiện nay, quân ta khí thế đang hăng, lại quen với việc chiến tranh. Còn giặc thì ở xa kéo tới, mệt mỏi, trước đã bị thua, nên tinh thần sút kém. Lần này, ta có thể phá giặc dễ dàng hơn. Xin bệ hạ đừng lo!"
5) Upon hearing the news of the Mongols' invasion, King Trần Nhân Tông asked Hưng Đạo Vương the strategy to destroy the invaders. He replied: "At present, our soldiers not only have high spirit but also are used to fighting. As for the enemies, they are tired due to their long travel, and their spirit is low due to previous losses. Please don't worry, your Majesty! We will defeat them much easier this time."
6) Sau đó, Hưng Đạo Vương ra lệnh rèn đúc thêm gươm, giáo và khuyến khích các vương hầu, mỗi người hãy mộ lấy một đạo binh riêng để cùng chống giặc. Nguyễn Khoái và Trần Nhật Duật đem quân lên giữ mặt Lạng Sơn. Lê Phụ Trần vào trấn đất Nghệ An. Hưng Đạo Vương kéo đại quân ra đóng ở Quảng Yên.
6) After that, Hưng Đạo Vương ordered his men to forge more weapons and encouraged his subordinates to amass their own armies. Nguyễn Khoái and Trần Nhật Duật took their army to protect the province Lạng Sơn. Lê Phụ Trần proceeded to Nghệ An. Hưng Đạo Vương and his main army marched to Quảng Yên.
7), Thoát Hoan lại được phong làm Đại Nguyên Súy, cùng bọn A Bát Xích, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, đem 30 vạn quân sang đánh nước Nam. Bề ngoài, chúng nói là đưa Trần Ích Tắc về nước làm vua, vì trước đây, tên này đã ra hàng chúng.
7), Thoát Hoan was appointed Commander-in-chief, and together with the other generals A Bát Xích, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, he led 300,000 soldiers to invade Đại Việt. They used the pretense of escorting Trần Ích Tắc home to be enthroned as Emperor of An Nam, because the latter had already surrendered to them.
8) Hưng Đạo Vương rút quân về giữ Thăng Long, rồi cho rước Thượng Hoàng và vua Trần Nhân Tông tạm thời rời kinh đô. Bị bọn Ô Mã Nhi đuổi theo quá gấp, Thượng Hoàng và vua phải giả làm thường dân, rồi trong lúc đêm tối, dùng thuyền nhỏ, chạy trốn vào Thanh Hóa.
8) Hưng Đạo Vương and his troops retreated to Thăng Long citadel, then escorted The King Father and King Trần Nhân Tông out of the citadel for another temporary shelter. Being chased very closely by Ô Mã Nhi troops, The King Father and the King had to disguise themselves as peasants and fled to Thanh Hóa by boat, under the cover of night.
9) Ô Mã Nhi đuổi theo, không bắt được nên giận lắm. Nhân đi qua Long Hưng (thuộc Tiên Hưng, Thái Bình), thấy ở đó có Thiên Lăng là nơi chôn cất vua Trần Thái Tông, Ô Mã Nhi liền cho quân phá nát lăng miếu. chúng đào bới khắp nơi để tìm xác vị vua anh hùng nhà Trần đã có lần đánh thắng chúng.
9) Ô Mã Nhi was very angry for failing to capture the royal family. Passing by Long Hưng (Tiên Hưng district, Thái Bình province), upon seeing the royal mausoleum where King Trần Thái Tông was buried, Ô Mã Nhi ordered his troops to ransack and destroy it. They even dug up everywhere in search for the body of the Trần king who once defeated them.
10) Thoát Hoan đem binh mã lên vây đánh thành Thăng Long. Quân trong thành cố sức chống giữ. Giặc bắc thang leo lên thì lại bị quân lính ở trên bắn tên, ném gỗ, đá xuống. Bị thiệt hại nặng mà chưa chiếm được thành, Thoát Hoan đành phải rút quân về đóng ở Vạn Kiếp.
10) Thoát Hoan led his army to lay siege to Thăng Long citadel. The troops inside the citadel did their best to fend off the attack. When the Mongolian troops climbed up the ladders, our soldiers shot them down with arrows and threw logs and stones on them. Having suffered heavy casualties without succeeding in capturing the citadel, Thoát Hoan had to retreat to Vạn Kiếp.
11) Thấy giặc đã rút, Hưng Đạo Vương cho mở cổng thành, kéo quân ra đuổi theo. Tới Vạn Kiếp, Ngài lập trại đối diện với trại quân của Thoát Hoan. Hai bên chỉ chống giữ nhau, mà chưa đánh trận nào.
11) Seeing that the enemies had retreated, Hưng Đạo Vương opened the gate and led his troops to pursue them. Reaching Vạn Kiếp, he set up his camp across from Thoát Hoan's camp. Both sides were on the alert, but no battle was fought.
12) Quân Nguyên đóng ở Vạn Kiếp lâu ngày, nên lương thực cạn dần. Thoát Hoan liền sai Ô Mã Nhi đem quân ra cửa biển Đại Bàng (Kiến An) để đón đoàn thuyền của Trương Văn Hổ đang chở lương thực tới. Lúc đó đoàn thuyền lương còn ở ngoài biển, đang tiến vào cửa sông.
12) The Mongol army gradually ran out of food due to its long encampment at Vạn Kiếp. Thoát Hoan then ordered Ô Mã Nhi to take his troops to Đại Bàng seaport and wait for supplies from Trương Văn Hổ's fleet. At that time, the fleet was still out at sea and was on the way to port.
13) Khi chiến thuyền của Ô Mã Nhi tới bến Vân Đồn (Quảng Yên), thì gặp đoàn thuyền của Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư chặn đường. Đôi bên giáp chiến. Đoàn thuyền nhỏ của Trần Khánh Dư không địch nổi các chiến thuyền lớn, nên phải bỏ chạy. Ô Mã Nhi tiến thẳng ra biển.
13) Reaching Vân Đồn port (Quảng Yên province), Ô Mã Nhi's warships were ambushed by Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư's fleet. Both sides engaged in battle. Overwhelmed by Ô Mã Nhi's larger warships, Trần Khánh Dư's fleet of small boats had to retreat. Ô Mã Nhi's ships sailed toward the open sea.
14) Được tin thủy quân ở bến Vân Đồn bị thua, Thượng Hoàng cho sứ tới bắt Trần Khánh Dư về trị tội. Trần Khánh Dư tiếp đón sứ, rồi nói: "Xin khoan cho tôi vài hôm để tôi lập công, chuộc tội!" Sứ giả nghe theo lời xin đó liền trở về tâu lại với Thượng Hoàng.
14) Having heard of the defeat of the naval forces at Vân Đồn, the King Father sent out an envoy to recall Trần Khánh Dư back for punishment. The latter received the envoy and said: "Please grant me a temporary pardon so I may redeem myself in a few more days!" The envoy agreed, and reported the matter back to the King Father.
15) Bọn Ô Mã Nhi và Phàn Tiếp thấy thủy quân nhà Trần yếu kém nên càng kiêu căng và có ý khinh thường. Gặp thuyền Trương Văn Hổ rồi, Ô Mã Nhi yên chí, giương buồm đi trước, về báo tin mừng cho Thoát Hoan. Y không còn lo gì đến việc hộ tống đoàn thuyền lương theo sau nữa.
15) As for Ô Mã Nhi and Phàn Tiếp, they became more boastful and careless after defeating the weak naval forces of Đại Việt. After rendezvous with Trương Văn Hổ, Ô Mã Nhi set sail ahead of the supply ships with confidence and could hardly wait to bring Thoát Hoan the good news. He no longer cared to provide proper protection for the heavily laden supply ships.
16) Biết vậy, Trần Khánh Dư thu nhặt, gom góp một số thuyền còn lại, rồi tới phục sẵn tại bến Vân Đồn. Dân chúng làm nghề đánh cá ở quanh vùng cũng đem thuyền chài tới góp sức. Quả nhiên, đầu năm 1288, đoàn thuyền nặng, chở đầy lương thực, không được hộ tống, từ vịnh Hạ Long chậm chạp tiến vào cửa sông.
16) Seizing the opportunity, Trần Khánh Dư collected the remaining ships of his fleet, and set up an ambush at Vân Đồn. Fishermen in the area also came to help with their fishing boats. Consequently, at the beginning of the year 1288, from the bay of Hạ Long the unescorted enemy's supply fleet slowly made its way to port.
17) Khánh Dư chờ cho đoàn thuyền tiến vào giữa khúc sông có quân mai phục sẵn, rồi mới tung thuyền nhỏ ra vây đánh. Thuyền của Khánh Dư nhỏ mà dài, đuôi như cánh chim én, do nhiều binh sĩ chèo nên tiến, lui rất nhẹ nhàng, mau chóng. Họ cùng xúm lại, vây quanh các thuyền lương của giặc.
17) Khánh Dư let the supply ships advanced deep into the trap, then swiftly attacked them with small boats. Khánh Dư's boats were small and long with the rears in the shape of nightingale wings, were rowed by many soldiers, and thus could be maneuvered so swiftly. The enemy ships were soon surrounded by Khánh Dư's men.
18) Đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ vừa to lớn, kềnh càng, lại chở đầy lương thực nên di chuyển rất nặng nề, chậm chạp. Quân lính của Trần Khánh Dư nhảy ùa lên thuyền lương, nổi lửa đốt và đâm chém bọn lính giặc.
18) Trương Văn Hổ ships were huge, bulky, and heavily laden; so they moved sluggishly. Trần Khánh Dư's troops boarded the supply ships, set fire to them and slain the enemy.
19) Vì đoàn thuyền hộ tống của Ô Mã Nhi không còn ở đó, nên chỉ trong nửa ngày 70 thuyền lương, cái thì đắm, cái thì cháy, cái thì bị bắt kéo đi mất hút. Trận Vân Đồn này, quân ta đại thắng, quân lương, khí giới bắt được nhiều vô kể.
19) Without Ô Mã Nhi's escort, barely within half a day, among 70 Mongol big ships transporting food, some were sunk, some were burned down, and even some were captured. In this great victory at Vân Đồn, Khánh Dư confiscated a lot of weapon and food.
20) Được tin thắng trận, Thượng Hoàng mừng lắm, không nhắc gì tới tội cũ của Trần Khánh Dư nữa. Hưng Đạo Vương truyền lệnh thả hết đám quân lính giặc chở lương vừa bị bắt. Sau đó, Ngài lại để cho chúng chạy về báo tin các thuyền lương đã bị cướp với Thoát Hoan. Được tin này, quân Nguyên rất hoang mang, khiếp sợ, chỉ muốn rút về Tàu.
20) Informed of the victory, the King Father was so overjoyed that he forgave Trần Khánh Dư of his previous defeat. Hưng Đạo Vương then ordered that all the recent prisoners be set free so they might run back to Vạn Kiếp to inform Thoát Hoan. The disastrous news deflated the morale of the Mongolian army, so badly that the Mongols wanted to withdraw back to China.
21) Thoát Hoan vội họp các tướng lại để bàn kế rút lui. Y giao cho Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, Tích Lệ, Cơ Ngọc dẫn thủy quân theo ngả Bạch Đằng về trước. Còn về mặt bộ thì sai Trình Bằng Phi và Trương Quân dẫn binh sĩ, kẻ đi trước mở đường, người chặn giữ phía sau, để cho Thoát Hoan có thể an toàn mà chạy trốn.
21) Thoát Hoan hurriedly assembled his generals to make plans for retreat. He ordered Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, Tích Lệ, Cơ Ngọc to go ahead withdraw the fleet by way of Bạch Đằng river. As for by land, he ordered Trình Bằng Phi and Trương Quân to protect the front and the rear of his main army so that he could safely withdraw.
22) Biết rõ âm mưu đó, Hưng Đạo Vương sai Nguyễn Khoái theo đường tắt lên phía trên sông Bạch Đằng, vào rừng chặt cây, đẽo nhọn, bịt sắt, rồi đem ra đóng ngầm xuống giữa lòng sông. Dân chúng quanh vùng cũng kéo tới để cùng làm giúp với quân lính. Chả mấy chốc mà lòng sông đã được cắm đầy cọc nhọn.
22) Aware of their plan, Hưng Đạo Vương asked Nguyễn Khoái to take a short cut to the source of Bạch Đằng river and set a trap there. Nguyễn Khoái and his men would cut down tree, sharpened one end, covered the tip with iron, then planted these sharp stakes on the riverbed while the tide was low. The local people also came to help. When the tide was high, the stakes were all submerged and hidden.
23) Về mặt bộ, Hưng Đạo Vương cho Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Chế Nghĩa dẫn một cánh quân tinh nhuệ lên phục sẵn ở ải Nội Bàng (Lạng Sơn) đón đầu, chờ giặc chạy qua đó. Xong hết mọi chuyện, Hưng Đạo Vương mới dẫn đại quân vượt Hóa Giang (ở giáp Kiến An và Thái Bình) để đi đánh giặc.
23) As for by land, Hưng Đạo Vương asked Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Chế Nghĩa to take some elite troops to set ambush at Nội Bàng frontier's gate (Lạng Sơn province). All things taken care, Hưng Đạo Vương led his own army and crossed Hóa Giang river (bordered Kiến An and Thái Bình).
24) Khi lội qua lòng sông cạn, voi của Hưng Đạo Vương bị sa xuống bùn lầy, không rút chân lên được. Vì gấp quá, Ngài đành phải bỏ voi, lên ngựa, sang bờ bên kia. Nhìn voi chìm dần, Ngài rớm lệ, liền cùng binh sĩ trỏ tay xuống sông Hóa mà thề: "Nếu trận này không phá được giặc, thì quyết không trở về qua sông này nữa!"
24) When crossing the dry river bed, Hưng Đạo's elephant was stuck in the mud and could not lift up its legs. Being in a hurry, he had to leave the elephant to cross the river on horseback. Looking back at the sinking elephant, his eyes brimmed with tears, and together with his soldiers, he pointed to the Hóa river and swore: "If we don't defeat the enemy in this battle, we shall never return to this river again!"
25) Khi chiến thuyền của Ô Mã Nhi đang lướt trên sông Bạch Đằng, bất chợt có thuyền nhỏ của Nguyễn Khoái ra chặn. Ô Mã Nhi xông vào đánh. Nguyễn Khoái quay thuyền chạy. Thừa lúc thủy triều đang lên, Ô Mã Nhi thúc thuyền đuổi theo. Khi đoàn chiến thuyền qua chỗ có đóng cọc, Nguyễn Khoái mới quay lại đánh hết sức.
25) While Ô Mã Nhi's warships were gliding down Bạch Đằng river, they were suddenly attacked by Nguyễn Khoái's fleet of small and nimble boats. Ô Mã Nhi rushed into the battle. Nguyễn Khoái fought a little while, then ran away upstream. Ô Mã Nhi urged his fleet to pursue Nguyễn Khoái. Khoái kept running until the enemy's warships passed the pike field, then began to counter-attack with all his strength.
26) Hai bên đang đánh nhau rất hăng thì có đại quân của Hưng Đạo Vương kéo tới giúp sức. Ô Mã Nhi thấy thế vội ra lệnh cho chiến thuyền của mình rút chạy ra biển. Lúc này thủy triều đã xuống, những mũi cọc nhọn nhô lên. Thuyền của quân Nguyên vướng phải cọc, đổ nghiêng ngửa, đắm vỡ rất nhiều.
26) While the fighting reached its climax, Hưng Đạo's main forces arrived to the rescue. Ô Mã Nhi then ordered all ships to head toward the open sea. About this time the tide was low, exposing a forest of submerged stakes. The Mongol ships pierced by the stakes, capsized and sank in great number.
27) Quân nhà Trần thừa thắng đuổi theo rồi nhảy lên chiến thuyền giặc. Họ dùng dao chém, giáo đâm quân Nguyên nằm chết ngổn ngang. Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, Tích Lệ, Cơ Ngọc đều bị bắt sống. Trong trận này, Hưng Đạo Vương đã phá tan đoàn thủy quân của giặc và bắt được hơn 300 chiến thuyền (1288).
27) The Trần soldiers boarded the enemy's boats and slain the Mongols with swords and spears. The Mongolian casualties were numerous. Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, Tích Lệ, Cơ Ngọc were all captured alive. In this battle, Hưng Đạo Vương destroyed the enemy's entire naval forces and captured more than 300 battle ships (1288).
28) Trên đường rút về Tàu, Thoát Hoan nhận được tin thủy quân đã tan vỡ. Y sợ quá thúc quân lính chạy cho thật mau. Vừa đến ải Nội Bàng thì lại gặp cánh quân mai phục của Phạm Ngũ Lão đổ ra chặn đánh. Quân của Thoát Hoan cố sức vừa chống đỡ vừa chạy. Trương Quân theo sau đã bị Phạm Ngũ Lão chém chết.
28) On his retreat to China, Thoát Hoan heard of the complete defeat of his naval forces. He was so scared that he urged his men to run faster. As soon as they reached Nội Bàng frontier's gate, they were ambushed by Phạm Ngũ Lão's soldiers. Thoát Hoan managed to get away. But Trương Quân was slain by Phạm Ngũ Lão.
29) Tới chân núi Kỳ Cấp quân Nguyên lại gặp phục binh ở trên bắn tên xuống như mưa. A Bát Xích và Trương Ngọc đều tử trận. Trình Bằng Phi cố sức che chở cho Thoát Hoan chạy về Lộc Châu. Tới đây chúng vất hết mọi đồ binh khí, bỏ tất cả lừa ngựa, xe cộ lại, rồi dùng đường tắt trốn về Tàu.
29) Reaching the foot of Kỳ Cấp mountain, they were trapped by the Việt archers again. Both A Bát Xích and Trương Ngọc were killed in battle. Trình Bằng Phi escorted Thoát Hoan back to Lộc Châu. Here, they threw down all their armors and weapons, abandoned their carriages and took a short cut escaping to China.
30) Lần này là lần thứ ba nhà Trần đại thắng quân Nguyên. Hưng Đạo Vương cùng tướng sĩ rước xa giá Thượng Hoàng và vua Nhân Tông từ Thanh Hóa trở ra kinh đô Thăng Long. Khi tới Long Hưng, Hưng Đạo Vương cùng mọi người vào thăm lăng Trần Thái Tông.
30) This is the third time the Trần dynasty defeated the Mongolians. Hưng Đạo Vương and his generals formed a procession to escort The King Father and King Trần Nhân Tông back to Thang Long citadel. Reaching Long Hưng, Hưng Đạo Vương and others stopped over to visit Trần Thái Tông's royal mausoleum.
31) Trần Nhân Tông cho giải bọn Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp v.v... đến quỳ trước lăng, bắt chúng cúi đầu lạy tạ tội đã phá lăng trước đây. Rồi Thượng Hoàng và vua Trần Nhân Tông cùng các tướng sĩ lần lượt vào làm lễ... Trong khi lễ mọi người đều khóc vì thấy cảnh đổ nát, điêu tàn.
31) Nhân Tông ordered Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp ... to kneel down in front of the mausoleum and to beg for forgiveness for destroying the tombs earlier. Then the King Father and King Trần, and other generals took turns to pay their respect. So moved by the ruins left behind by the Mongols, everybody wept during the ceremony.
32) Thấy chân một con ngựa đá ở trong lăng hình như có dính bùn, Thượng Hoàng xúc cảm làm hai câu thơ chữ nho, được dịch là: "Xã tắc hai phen con ngựa đá. Non sông nghìn thuở vững âu vàng" (Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã. Sơn hà thiên cổ điện kim âu)
32) Inspired upon seeing mud on the legs of a stone horse in the tombs, the King Father composed two lines of verse which mean: even an inanimate object (a stone horse) engaged in fighting the invaders to preserve our country.
33) Về đến Thăng Long, vua Trần Nhân Tông cho mở tiệc khao thưởng tướng sĩ đã có công phá giặc, giữ yên bờ cõi. Dân chúng trong nước cũng mở hội ăn mừng trong ba ngày gọi là "Thái Bình Diên Yến" tức là tiệc rượu mừng đất nước được thái bình.
33) Reaching Thăng Long citadel, King Trần Nhân Tông threw a banquet to reward the generals and soldiers who contributed to the defense of the country. People all over the country also organized a three-day festival which they called "Thái Bình Diên Yến", (i.e. the festival to celebrate peace in all the country).
34) Vua lại xuống chiếu đại xá cho thiên hạ, tức là tha tội cho tất cả những kẻ phạm tội còn bị giam giữ ở trong ngục. Ngoài ra những nơi nào bị chiến tranh tàn phá đều được miễn thuế hoàn toàn, trong ba năm không phải đóng thuế.
34) The king granted a royal pardon for all prisoners. Besides, the areas in the country devastated during the war were exempted from all taxes for three consecutive years.
35) Các vương hầu, quân lính đi đánh giặc Nguyên, người nào có công đều được ban thưởng. Nhân Tông còn cho ghi chép công trạng của các vị danh tướng vào một cuốn sách gọi là "Trung Hưng Thực Lục". Rồi vua truyền lệnh cho thợ khéo vẽ hình các tướng đó để treo ở gác công thần.
35) Those mandarins and soldiers who fought courageously against the Mongol were generously rewarded. The king ordered that the good deeds of famous generals be recorded in annals called "Trung Hưng Thực Lục". Then, the king ordered their portraits be displayed in the Gallery of Loyal Mandarins.
36) Thưởng công xong rồi, vua Trần Nhân Tông mới xét đến tội những kẻ hàng giặc. Kẻ nào tội nặng lắm mới phải lãnh án tử hình. Còn Trần Ích Tắc thì vua nghĩ tình trong họ mà tha tội, nhưng phải đổi tên là "ả Trần" nghĩa là một kẻ hèn yếu, nhút nhát quá!
36) Having done with all rewards, the king proceeded to condemn those who surrendered to the enemy. Only those guilty with serious crimes were executed. As for Trần Ích Tắc, being excused as a royal family member, the king did forgive his wrongdoing, but he must change his name to "ả Trần" (i.e. a coward Trần) from then on.
37) Trong khi đuổi giặc, quân lính còn bắt được cái tráp của Thoát Hoan đựng đầy những giấy tờ xin hàng quân Nguyên của một số quan lại ở các trấn. Muốn làm yên lòng mọi người, Trần Nhân Tông bắt đốt hết các giấy tờ đó đi để không còn dấu vết gì mà làm tội ai nữa.
37) While chasing the enemy, the soldiers seized a precious box belonged to Thoát Hoan containing surrender notes signed by mandarins in some districts. To assure everyone, King Trần Nhân Tông ordered that those papers be burned and all past sins would not be subjected for further prosecution.
38) Quân nhà Nguyên tuy đã bị thua liền ba lần, nhưng thế lực vẫn còn mạnh. Riêng nước Đại Việt thì nhỏ bé không thể nào kéo dài chiến tranh mãi được. Vì thế vào cuối năm 1288, vua Trần Nhân Tông lại cho Đỗ Thiên Thứ sang cầu hòa với nhà Nguyên.
38) Although the Mongol army lost the battles three consecutive times, the Mongol dynasty in China was still powerful. Đại Việt was a relatively small country and could not afford to continue the conflict forever. Therefore, by the end of 1288, king Trần assigned an envoy headed by Đỗ Thiên Thứ to China to seek peace with the Mongols.
39) Đầu năm 1289, Trần Nhân Tông lại cho người đưa bọn tướng lãnh nhà Nguyên bị bắt là Tích Lệ, Cơ Ngọc về trả lại cho nhà Nguyên. Phàn Tiếp vì lo lắng sinh bệnh mà chết. Vua cho làm lễ hỏa táng xong rồi cấp ngựa cho vợ con y đem di cốt về Tàu.
39) At the beginning of 1289, King Trần Nhân Tông ordered that the captured generals such as Tích Lệ, Cơ Ngọc be returned to the Mongols. Phàn Tiếp later died of anxiety. The king allowed cremation of his body and supplied his family with horses so that his ashes could be brought back to China.
40) Đối với Ô Mã Nhi, một tên đã giết hại nhiều người, vua không muốn tha nhưng ngại Nguyên triều tức giận. Vua liền theo kế của Hưng Đạo Vương, cấp cho y thuyền để theo đường biển mà về. Giữa đường, ở ngoài khơi, thuyền bị đánh đắm. Ô Mã Nhi chết đuối mà rồi nhà Nguyên cũng không trách vua Trần được.
40) And for Ô Mã Nhi who killed so many people, the king didn't want to forgive, but he didn't want to upset the Mongolian Court either. The king then followed Hưng Đạo's plan: let Ô Mã Nhi return home by boat. On the way, the king ordered that Ô Mã Nhi boat be sunk; so his drowning would be considered as an accident, and thus the Mongols could not blame king Trần for his death.