Dân Chúa Âu Châu

VS13 011. Thục Phán đánh chiếm nước Văn Lang rồi họp cùng nước Thục mà thành lập nước Âu Lạc. Thục Phán tự xưng là Thục An Dương Vương. Con cháu vua Hùng sợ bị Thục Phán giết hại nên cùng rời bỏ Phing Châu. Mọi người đổi họ tên, rồi trốn đi khắp bốn phương để tránh tai họa.

1) A long time ago, the small country of Văn Lang was invaded by Thục Phán. He united the countries of Thục and Văn Lang to found a new country, called Âu Lạc. Thục Phán claimed himself King of Thục An Dương. King Hùng's descendants left Phong Châu for fear of being killed by Thục Phán.

VS13 02

Một chi họ Hùng làm Lạc tướng đã đổi là họ Trưng rồi tìm về sinh sống ở Thiên Sớ (Thái Nguyên). Đến đời Hùng Định (tức là Trưng Định) thì lại rời Thiên Sớ mà chuyển về thôn Hạ Lôi, thuộc huyện Mê Linh (Vĩnh Yên). Ông Trưng Định làm thầy đồ dạy trẻ con trong thôn học chữ nho.

2) One of King Hùng's clan, a royal general, changed his last name to Trưng and moved to live in Thiên Sớ (Thái Nguyên) until the Hùng Định (or Trưng Định) generation. Then, they moved again to the village of Hạ Lôi in the Mê Linh District. There, Trưng Định was a scholar teaching Chinese characters to children in the village

VS13 03

3. Năm Quý Dậu (năm thứ 13 dương lịch) ông Trưng Định lấy bà Trần Thị Đoan ở thôn Cổ lai gần đó. Bà Đoan là một cô gái quê rất hiền lành. Quanh năm, bà trồng dâu, nuôi tằm, kéo tơ, dệt lụa để sinh sống trong gia đình.

3) In the year Quý Dậu (13 A.D.), Trưng Định married Trần Thị Đoan, a sweet countrygirl in neighboring Cổ Lai village. All the year round Mrs. Trưng (Trần Thị Đoan) worked hard with planting and weaving silk.

VS13 04

4. Sang năm Giáp Tuất (năm thứ 14 dương lịch) bà Trần Thị Đoan sinh đôi, được hai cô con gái. Hôm đó là ngày mồng 01 tháng tám. Hai cô bé sinh đôi trông rất dễ thương. Hàng xóm kéo nhau đến mừng đầy nhà. Ai cũng khen hai cô gái nhỏ nằm trên tay mẹ.

4) One year later, in the year of Giáp Tuất (14 A.D.), Mrs. Trần Thị Đoan gave birth to twin girls. It was on the first of the eighth month in the year of the Dog. The twins were so cute and lovely. Everyone in the village came to congratulate Mr. and Mrs. Trưng Định on the birth of the beautiful twins.

VS13 05

5. Ông bà đặc tên cho hai con gái là Trưng Trắc và Trưng Nhị. Trưng Trắc, Trưng Nhị càng lớn càng xinh đẹp. Hai cô không thích chăn tằm, hái dâu như mẹ. Chiều chiều hai chị em lại ra vườn tập múa gươm, bắn cung, chả khác gì con trai...

5) The twins were named Trưng Trắc and Trưng Nhị who later grew up into beautiful ladies. Unlike their mother, they did not like to do the planting, farming or weaving. Instead, they practiced with swords and arrows every afternoon in the yard, just like the boys.

VS13 06

6. Thời đó nhà Hán cai trị nước ta. Tô Định làm thái thú ở Giao Chỉ rất tham lam, tàn ác. Hắn sai Ngụy Húc và quân lính về thôn xóm, vơ vét thóc lúa, gà vịt của dân. Mọi người quỳ lạy, van xin nhưng Ngụy Thúc vẫn không tha.

6) At that time, our country was ruled by the Chinese under the Hán dynasty. They called our country Giao Chỉ. The Governor of Giao Chỉ was Tô Định, a greedy and brutal man who gave order to Ngụy Húc and his soldiers to go into the villages to take rice and poultry away from people. The village pleaded to be spared, but it was hopeless.

VS13 07

7. Ngụy Húc cho lính trói dân ngèo lại rồi đánh đập rất dã man. Chúng lấy dùi nung đỏ rồi áp vào má các cụ già để hỏi nơi dấu thóc lúa. Chúng treo ngược trẻ con lên trên cành cây để bắt chỉ nơi ẩn trốn của bố mẹ.

7) Ngụy Húc had the villagers tied with ropes and beaten brutally. He tortured the old people with hot iron rods to ask about the hidden warehouses of rice. Children were hanged upside down on the trees and asked to show the places where their parents were hiding themselves.

VS13 08

8. Nghe tin này, Trưng Trắc và Trưng Nhị rất tức giận. Hai chị em vội lấy gươm cất giấu ở mái nhà xuống. Rồi cả hai cùng chạy ra đầu làng, nơi Ngụy Húc đang tra khảo dân. Từ xa đã vươn lên những tiếng kêu rên và khóc lóc, van lạy...

8) Hearing that the Hán soldiers were in the village, the Trưng sisters were very angry. Hurriedly they took their swords from the roof, then ran to where the people were being tortured by Ngụy Húc. The cries and laments could be heard from the distance.

VS13 09

9. Chạy tới nơi, Trưng Nhị quát to: „Ngừng tay! Quân khốn kiếp! Tại sao chúng mày lại độc ác, dã man đến thế!“ Quay lại chỉ thấy hai cô gái xinh đẹp, Ngụy Húc và mấy tên lính cùng nhe răng ra cười. Không ngờ, tên lính cầm roi đã bị Trưng Trắc đá ngã lăn xuống ruộng.

9) Upon arriving, Trưng Nhị shouted loudly: "Stop! Rascals! How can you be so cruel and barbarous?" Turning back, Ngụy Húc and the soldiers saw two pretty young ladies, they all grinned. Quickly and unexpectedly, the soldier with the rod in his hand was kicked by Trưng Trắc and fell down into the rice field.

VS13 10

10. Cùng lúc đó, Trưng Nhị đưa nhẹ lưỡi kiếm, cắt đứt tai bên phải của của Ngụy Húc. Trước cảnh chớp nhoáng đó. Ngụy Húc và mấy tên lính bàng hoàng, lo sợ... Chúng vất cả gươm giáo mà ù té chạy thẳng về Luy Lâu. Hai chị em liền cởi trói cho mọi người...

10) At the same time, Ngụy Húc's right ear was cut by Trưng Nhị's sword. It happened so quick that Ngụy Húc and his soldiers were stunned with fear. They all threw away their weapons and ran back to Luy Lâu. Trưng sisters quickly untied everyone.

VS13 11

11. Ngụy Húc ôm tai cụt chạy về thành Luy Lâu để trình mọi việc với Tô Định. Tô Định nổi giận bắt chém Ngụy Húc rồi phái Tích Lâm đem 100 quân đến vây thôn Hạ Lôi. Chúng bắc loa ra lệnh cho hai cô gái họ Trưng phải nộp mạng. Nếu không chúng sẽ đốt cháy mọi nhà.

11) With his ear cut off, Ngụy Húc ran back to Luy Lâu and reported everything to governor Tô Định. Tô Định was furious that he ordered Ngụy Húc beheaded. Then he sent Tích Lâm with 100 soldiers to the village of Hạ Lôi. They ordered that the Trưng sisters surrender or they would set all houses on fire.

VS13 12

12. Nghe lời quát tháo, Trưng Trắc và Trưng Nhị cùng chạy ra. Thấy hai cô gái bé nhỏ, xinh đẹp, Tích Lâm coi thường và buông lời trọc ghẹo. Tức thì Tích Lâm đã bị Trưng Nhị chém làm ba đoạn. Bọn lính Tàu mất chủ tướng, bỏ chạy thoát thân. Được tin này, Tô Định giận lắm nhưng chưa dám ra tay ngay...

12) Hearing such insolent words, the Trưng sisters came out immediately. Seeing the two lovely young ladies, Tích Lâm was off his guard and began his flirtation. Right away, Tích Lâm was cut into three pieces by Trưng Nhị. Without a leader, the Chinese soldiers ran away in chaos. Tô Định was very angry at this news but did not dare to do anything yet.

VS13 13

13. Trong khi ấy dân chúng họp lại để hoan hô hai vị nữ anh hùng đã bênh vực họ. Họ đem trái cây như chuối, cam, đến biếu. Trưng Trắc, Trưng Nhị cười cảm ơn mọi người rồi dặn rằng: „Bọn giặc nếu còn đến nữa, thì cứ đánh trống đánh mõ lên, chúng tôi sẽ ra giúp...“

13) All the people in the village gather around the Trưng sisters to praise the two heroines. The Trưng sisters only smiled and said: "If the invaders come again, beat the drums and we will come to help at once."

VS13 14

14. Một cụ già nói: „Hay là chúng ta chạy vào vùng núi để tránh sự trả thù của Tô Định.“ Trưng Nhị trả lời: „Xin cụ và mọi người đừng sợ! Nếu chúng ta cùng họp nhau lại bênh vực lẫn nhau thì mười Tô Định cũng không dám làm gì! Hợp quần thành sức mạnh.“

14) One old man asked: "Shall we move to the mountain to avoid Tô Định's revenge?" Trưng Nhị answered: "Everyone should not worry. If we are united to defend one another, then ten Tô Định won't dare harming us.. Unity makes strength."

VS13 15

15. Phải đấy! Có hai cô nương đây giúp sức, chúng ta quyết giết hết bọn quân lính nhà Hán!“ Mọi người cùng hô lớn... Trưng Trắc, Trưng Nhị rất vui mừng thấy lòng dân đều căm thù quân cướp nước. bây giờ chỉ cần có người đứng lên là dân sẽ ùa theo.

15) All the villagers shouted: "That's right! With help from both of you, we will destroy all the Hán's soldiers." The Trưng sister was pleased to with the people's hatred for the invaders. If there were a leader, everyone would follow at once.

VS13 16

16. Huyện Chu Diên lúc đó có gia đình ông Đặng Tập là dòng dõi Lạc tướng. Con trai ông tức Đặng Thi Sách, là một thanh niên khỏe mạnh, rất yêu nước, thương dân. Liền mấy năm, Thi Sách đi khắp nơi để tìm kết bạn với những người cùng chí hướng với mình.

16) In the meantime, in the Chu Diên district, there lived a family of Đặng Tập, a descendant of a royal general (Lạc Tướng). He had a son whose name was Đặng Thi Sách, a strong and brave young man with a deep love for his country and people. He traveled all over the country in quest of comrades to fight the Chinese.

VS13 17

17. Một hôm Thi Sách tới thôn Cổ Lai, Mê Linh, thì nghe thấy chuyện hai cô con gái họ Trưng giết quan quân của Tô Định để bảo vệ dân làng. Thi sách cảm phục lắm. Chàng liền viết một lá thư gửi đến Trưng Trắc và Trưng Nhị để xin được gặp mặt. Thư Viết xong, chàng nhờ một cụ già chuyển giúp tới gia đình họ Trưng.

17) When Thi Sách arrived at Cổ Lai village in Mê Linh, he heard about the Trưng sisters, who killed the Hán's soldiers to protect the people. He admired them very much. He wrote a letter to request an appointment. Then he asked an old man in the village to bring the letter to the Trưng family.

VS13 18

18. Nhận được tin này, Trưng Nhị bàn với chị nên mời Đặng Thi Sách đến chơi. Thi Sách liền cùng cụ già đưa thư hôm trước tới. Trong khi trò chuyện, hai bên đều vạch rõ sự tàn ác của Tô Định. Và muốn cứu dân chúng chỉ còn cách đánh đuổi bọn quan quân nhà Hán ra khỏi đất Giao Chỉ. Thật là cùng hợp ý nhau.

18) Received the letter, Trưng Nhị suggested to her sister invite Đặng Thi Sách to their home. Soon, Thi Sách came with the old man. During their conversation they agreed with each other on almost everything. They also agreed that only by resisting the Hán invaders and expelling them from the country could they save the people.

VS13 19

19. Sau nhiều lần gặp mặt, bàn chuyện cứu dân, cứu nước, Trưng Trắc đã nhận lời cầu hôn của Thi Sách. Đám cưới tuy đơn giản nhưng rất trang nghiêm giữa hai đám trai tráng ở Mê Linh. Những người này rất sung sướng được làm gia nhân của cặp vợ chồng tài giỏi, có chí lớn là Trưng Trắc và Thi Sách.

19) After many meetings to discuss the ways to save the country and the people, Trưng Trắc accepted Thi Sách's marriage proposal. A simple but stately wedding ceremony was held in presence of all the young people of Mê Linh who were very glad to be the supporters of the great couple, Trưng Trắc and Thi Sách.

VS13 20

20. Trong tuần trăng mật, Thi Sách được tin một con hổ thọt ở rừng Thanh Lâm thường về làng bắt trâu bò và giết hại người. Chàng liền bàn cùng vợ quyết tìm cách trừ án thú, cứu dân. Cả hai người nai nịt cẩn thận, theo dấu chân hổ thọt vào khu rừng rậm. Sau mấy ngày theo dõi, Thi Sách bỗng thấy con hổ ra bờ suối uống nước.

20) While on their honeymoon, they heard about a limp tiger in Thanh Lâm jungle that had frequently killed a lot of people and cattle in the village. The couple discussed how to destroy the beast to save the lives of villagers. They followed the foot prints of the tiger deep into the dense jungle. After a few days, one morning Thi Sách saw the tiger drinking on the bank of a brook.

VS13 21

21. Nhanh như chớp, Thi sách phóng người ra đấm mạnh vào đầu ác thú. Con hổ này gầm gừ lên rồi quay phắt lại vồ Thi Sách. Thế là người và thú cùng vật lộn, đánh đấm, cấu xé lẫn nhau, thật dữ dội. Sẵn cái rìu trong tay, Trưng Trắc chạy lại bổ mạnh vào đầu hổ thọt. Con này gầm lên rồi nhảy qua suối chạy trốn...

21) As fast as lightning, Thi Sách lunged at the tiger with a strong punch at its head. The tiger roared loudly and turned quickly to pounce on Thi Sách. A terrific wrestle between the man and animal followed. With a hack in hand, Trưng Trắc run to the tiger and struck at its head. The tiger roared and jumped across the brook to escape.

VS13 22

22. Nhưng vì máu ra nhiều quá, con hổ thọt đuối sức ngã vật xuống bờ suối, giãy giụa mấy cái rồi chết. Dân làng được tin, vui mừng kéo nhau đến khiêng xác hổ về. Họ khoanh tay làm kiệu, khiêng anh hùng giết hổ vừa đi vừa nhảy múa, reo hò. Trưng Trắc cũng được các thôn nữ vây quanh, hoan hô nhiệt liệt...

22) But the tiger was exhausted from many bleeding wounds. It fell down by the bank of the brook and died. The villagers were so happy at the news, they ran into the jungle to carry the dead tiger to the village. They were shouting and dancing excitedly while carrying Thi Sách, the hero, on their arms and shoulders. Trưng Trắc was also surrounded and cheered by the country girls.

VS13 23

23. Tin này được loan truyền ra rất mau. Ở đâu người ta cũng bàn về chuyện giết hổ, cứu dân của vợ chồng Thi Sách. Họ nói thêm rằng hai người này còn nuôi chí lớn khác thường. Do đó, anh hùng, nữ kiệt ở các nơi kéo về Mê Linh mỗi ngày một đông, để gặp Thi Sách.

23) The news of how the tiger was killed reached far and wide. People also recounted the couple's patriotic ideal. Therefore, more and more heroes and heroines from everywhere came to Mê Linh to meet Thi Sách

VS13 24

24. Để che mắt Tô Định, Trưng Nhị dẫn những người này về Yên Lãng (Phúc Yên) để phá rừng, lập ấp. Họ âm thầm đắp thành Tam Kha (tục gọi là thành Dền) để làm nơi luyện tập võ nghệ và rèn đúc khí giới. Ngoài ra, họ còn cấy lúa trồng khoai, nuôi trâu bò để có sẵn lương thực, phòng khi cần dùng tới.

24) To avoid Tô Định, Trưng Nhị took these people to Yên Lập (Phúc Yên) to clear the forest and establish new hamlets. They also secretly built the Tam Kha fortress (it was also called the Dền fortress) where they practiced martial arts and made weapons. Moreover, they also farmed and raised cattle so that the food supply would be always ready whenever needed.

VS13 25

25. Biết được tin này, Tô Định cho mời vợ chồng Thi Sách lên thành Luy Lâu để hỏi rõ thực hư. Thi Sách muốn một mình ra đi để gặp Tô Định. Chàng dặn cứ ở nhà theo dõi tình hình, để kịp thời đối phó. Trưng Trắc vẫn sợ Tô Định bày mưu hãm hại chồng. bà cho bốn gia nhân giỏi võ đi theo để bảo vệ chồng.

25) When informed of this news, Tô Định invited Thi Sách to the Luy Lâu citadel to ask them whether the stories were true. Thi Sách wanted to go alone to see Tô Định. He asked his wife to observe the situation closely to be able to respond when the situation demanded. Yet Trưng Trắc was afraid that Tô Định would harm Thi Sách, so she ordered four of the best boxers to escort Thi Sách.

VS13 26

26. Tới thành Luy Lâu, Tô Định cho bày tiệc rượu để khoản đãi Thi Sách. Sau vài tuần rượu, Tô Định hỏi: "Ta nghe nói vợ chồng ông thường luyện tập võ để chống lại ta phải không?" Thi Sách đáp liền: "Nếu quan thái thú biết thương yêu, giúp đỡ dân thì không ai chống lại cả! Còn nếu tàn ác, hại dân thì dân không chịu nổi mà chẳng dung tha!"

26) At Luy Lâu, Thi Sách was treated with an extravagant banquet. After a few drinks, Tô Định asked: "I am told that you and your wife have been practicing martial arts to resist me, is that true?" "If you love and help the people, no one will resist you, sir. If you are cruel they will stand up against you" answered Thi Sách

VS13 27

27. "Như vậy, ông cho ta tàn ác hay sao?" Tô Định giận dữ quát. Thi Sách bình tĩnh trả lời: "Quan thái thú thử nghĩ xem! Bắt dân lên rừng lấy ngà voi, kiếm sừng tê giác, xuống biển mò ngọc trai" Nếu không nộp đủ là đánh đập, chém giết. Làm như thế có phải là dã man, tàn ác không?

27) "So you think that I am cruel! " yelled Tô Định angrily. Thi Sách calmly said: "You can think it over, sir. Isn't it cruel that our people were forced to go deep into forests to look for elephant tusks and rhinoceros horns; to dive to the bottom of the sea to look for pearls; then they are beaten brutally or killed if they can't meet your demands." Tô Định angrily threw his wine cup on the floor and gave order to the guards to arrest Thi Sách.

VS13 28

28. Bốn gia nhân đi theo Thi Sách vộ nhảy ra chống đỡ. Thi Sách cũng rút gươm ra chém Tô Định. Một trận ác chiến xảy ra ngay cạnh bàn tiệc. Vì quân lính của Tô Định quá đông, lại đầy đủ vũ khí giới nên lần lượt những người bảo vệ Thi Sách đều bị hạ. Sau cùng Thi Sách cũng bị giặc dùng giáo dài đâm chết.

28) Thi Sách drew his sword to kill Tô Định. His four bodyguards also fought bravely. The banquet became a terrible battle. As there were too many of Tô Định's soldier with weapons. Thi Sách's bodyguards were killed first. Thi Sách was also killed by the enemy.

VS13 29

29. Tô Định cho đem treo cổ Thi Sách lên cành cây cao ở trước cổng thành. Y lại cho dán một tờ yết thị lớn cạnh đó. Trong tờ yết thị này, Tô Định kể tội Thi Sách đã làm loạn, chống lại nhà Hán nên bị trừng phạt để làm gương cho mọi người. Tô Định nghĩ rằng làm như thế, dân chúng sẽ run sợ, không dám nổi lên nữa.

29) Tô Định ordered Thi Sách's body be hung on a tree at the gate of the Citadel with a notice posted beside it. In the notice was Tô Định accused Thi Sách of rebelling against the Hán's authorities. His death punishment was an example to everyone. Tô Định thought the people would be terrified by this and would not dare to rebel again.

VS13 30

30. Được tin dữ này, Trưng Trắc làm lễ để tang chồng. Rồi bà thảo tờ hịch truyền đi dán ở khắp nơi. Trong tờ hịch, bà nhắc lại những tội ác của bọn quan quân nhà Hán. Hai bà hô hào dân chúng ở khắp nơi nổi dậy đánh đuổi quân cướp nước. Già trẻ, trai gái xúm lại đọc tờ hịch và bàn nhau kéo về Mê Linh, dựng cờ khởi nghĩa giết giặc.  

30) Hearing this bad news, Trưng Trắc held a mourning ceremony for her husband. Then she drafted a proclamation in which she related the crimes of the Hán government and soldiers. The proclamation was passed from one village to the next. The Trưng sisters called on people to stand up to resist the Ha'n invaders. All people, old and young, men and women gather to read the proclamation and to discuss about going to Mê Linh to raise the flag of resistance.

VS13 31                              

31. Thanh niên thiếu nữ ở khắp bốn phương ùn ùn kéo về. Trưng Nhị cũng đem đoàn trai tráng đang luyện tập võ nghệ ở thành Dền tới. Xuân Nương, Thiều Hoa, Bát Nạn, lê Chân,... những nữ kiệt xa gần đều nổi lên theo tờ hịch của Trưng Trắc. Thời cơ đã đến, Trưng Trắc làm lễ tế Trời, Đất, Tổ Tiên rồi đem quân tiến về thành Luy Lâu đánh Tô Định.

31) Young people, men and women, crowded in Mê Linh from all corners of the country. Trưng Nhị also brought the troops from Dền fortress. Heroines from everywhere like Xuân Nương, Thiều Hoa, Bát Nạn, Lê Chân, etc... all came in response to Trưng Trắc's proclamation. Trưng Trắc prayed to the God of The Heaven, God of The Earth and The Ancestors before she led the troops to attack the Chinese in the Luy Lâu citadel.

VS13 32

32. Tô Định đem quân ra chống cự nhưng bị thua to, liền bỏ chạy trốn về Tàu. Quân lính của hai bà Trưng đại thắng, tiến vào thành Luy Lâu, nơi đồn trú của thái thú gian ác nhà Hán. Dân chúng trong thành kéo ra đón mừng. Rồi chỉ trong một thời gian ngắn, 65 thành trì ở các nơi, do giặc Hán đóng giữ, đều bị các nữ tướng của hai bà đánh hạ. Đất Giao Chỉ đã sạch bóng dáng quân thù.

32) Tô Định and his soldiers fought back but were defeated decisively. They escape back to China. The Trưng sisters soldiers triumphed and advanced into the Luy Lâu citadel. The people inside the citadel poured out into streets to hail and welcome the victorious troops. In a short time, a total of 65 fortresses occupied by the Hán invaders were captured. All of the enemies were swept away.

VS13 33

33. Khắp nơi dân chúng vui mừng, reo múa, ca hát. Hai bà Trưng cho quân mở hội ăn mừng. Trong lúc hân hoan, các tướng và quân sĩ đồng thanh suy tôn bà Trưng Trắc lên làm vua. Từ chối không được, bà Trưng Trắc lên làm vua. Từ chối không được, bà Trưng Trắc lên ngôi vua, đóng đô ở Mê Linh. Trưng Vương phong cho Trưng Nhị làm Bình Khôi công chúa. Các tướng tá, quân lính khác đều được gia phong chức tước.

33) People all over the country were so happy. Everyone sang, danced with joy. Festivals were held everywhere to celebrate the victory. All the generals, officers and soldiers beseeched Trưng Trắc to be their Queen. It was impossible for her to refuse, so Trưng Trắc was crowned Queen of Giao Chỉ. She chose Mê Linh as the capital. Trưng Nhị was bestowed the title of Princess of Bình Khôi by Queen Trưng Trắc and all the other generals, officers and soldiers were offered titles, too.

VS13 34

34. Dân chúng khắp nơi được miễn làm xâu, nộp thuế trong hai năm liền. Đất nước được hoàn toàn độc lập. Trong khi ấy thì vua Quang Võ nhà Hán bắt Tô Định trị tội. Để báo thù, Quang Võ phong cho tướng già Mã Viện làm phục ba tướng quân, đem đại binh sang tái chiếm Giao Chỉ. Phó tướng Lưu Long được cử đi giúp Mã Viện...

34) People across the land were exempted from paying taxes for two years. The country was completely independent and free. At that time, King Quang Võ of the Hán ordered Tô Định be punished, and designated the old general Mã Viện to be Phục Ba Commander with the goal of leading a big army to invade Giao Chỉ again in revenge. Vice general Lưu Long was assigned to support Mã Viện.

VS13 35

35. Cậy thế đông người, Mã Viện xua quân vượt biên giới tiến đánh đất Giao Chỉ. Thánh Thiên, Bát Nạn, Lê Chân, Thiều Hoa, Xuân Nương, Thục Nương, Vinh Hoa v.v... các nữ tướng của hai bà, chia nhau ngăn chặn quân Mã Viện. Mã Viện lại xin thêm quân và Quang Võ cho thêm hai chục vạn quân nữa sang tiếp ứng. Có viện binh tới Mã Viện mở trận đánh lớn ở vùng Lãng bạc...

35) Taking advantage of having a large force, Mã Viện swiftly led the troops across the border advancing into Giao Chỉ to attack. The Trưng sisters ordered Thánh Thiên, Bát Nạn, Lê Chân, Thiều Hoa, Xuân Nương, Thục Nương, Vinh Hoa, etc... to stop Mã Viện's advance. They succeeded. Mã Viện had to ask for more soldiers. King Quang Võ provided 200,000 more soldiers as reinforcements. With fresh troops, Mã Viện headed a fierce attack at Lãng Bạc.

VS13 36

36. Hai bà Trưng rút quân về Cẩm Khê để chống lại quân Hán. Một hôm đang ngồi trong trướng, tự nhiên ngọn cờ lớn ở giữa sân bị gẫy làm hai. Quân sĩ cho là điềm không lành sắp xẩy ra. Quả nhiên, Mã Viện chia quân làm nhiều mặt tiến đánh Cẩm Khê. Quân của hai bà chống cự không lại, phải rời bỏ thành.

36) The Trưng sisters withdrew their troops to Cẩm Khê to fight against the Hán's soldiers. One day the flag pole in their military headquarters suddenly broke into two halves. The Trưngs' soldiers considered it a bad omen. It was true! Cẩm Khê was soon besieged by Mã Viện. The Trưng sister and her soldiers fled from Cẩm Khê.

VS13 37

37. Quân Mã Viện đuổi theo. Chạy tới Hát Giang, hai bà cùng từ mình voi, nhảy xuống sông tự tử. Hôm đó là ngày mồng 8 tháng 5 năm Quý Mão (tức năm thứ 44 sau Thiên Chúa giáng sinh). Hai bà Trưng đều thọ 29 tuổi và làm vua được hơn hai năm, sau khi đuổi được Tô Định.

37) Pursued by Mã Viện, Queen Trưng and her sister jumped into the river from their elephants to drown themselves. It was on the eighth of the third month, the year of the Cat (44 AD). The Trưng sisters lived for 29 years, and were in reign for over two years after having expelled Tô Định from the country.

VS13 38

38. Hai bà mất rồi, quân sĩ tan vỡ. Tu nhiên ở các nơi, các tướng tá của hai bà vẫn tiếp tục chống lại Mã Viện trong nhiều năm nữa. Vinh Hoa công chúa đã một mình một ngựa, xông vào trại giặc, chém giết lung tung. Rồi Vinh Hoa chạy tới bờ sông Nguyệt Đức tự tử.

38) After Queen Trưng and her sister died, their army was dispersed. However, many of their commanders still continued the resistance for many years. Princess Vinh Hoa, alone on her horse, ran into the enemy camp to kill as many enemies as she can then committed suicide at Nguyệt Đức river.

VS13 39

39. Tương truyền sau khi mất thì hai bà biến thành hai pho tượng đá. Hai pho tượng này theo dòng nước trôi về làng Đông Nhân (gần Hà Nội) thì dạt vào bờ. Dân chúng liền rước tượng vào lập đền thờ. Ngày nay, ở hai tỉnh Vĩnh Yên, Phúc Yên còn nhiều đền thờ hai bà. Riêng tại xã Mê Linh, thuộc huyện Yên Lãng, còn đền thờ hai vị nữ anh hùng dân tộc.

39) According to legends, the Trưng sisters' bodies turned into statues after death. These statues were washed down the river and drifted on shore at Đồng Nhân village (near Hà Nội). People of the village held a ceremony to receive the statues and built a temple to honor Queen Trưng and her sister. Nowadays, people still can find many Queen Trưng temples in the provinces of Vĩnh Yên and Phúc Yên. Particularly in Mê Linh, in the village of Yên Lãng district, there has been still the Queen Trưng temple to honor the two national heroines.

VS13 40

40. Sau khi đắc thắng, Mã Viện cho dựng một cột đồng có ghi sáu chữ là "Đồng trụ chiết, Giao Chỉ diệt" (nghĩa là: cột đồng gẫy, Giao Chỉ chết). để đe dọa mọi người. Dân ta oán hận, khi đi ngang qua đấy, mỗi người ném một hòn đá vào cột đồng. Lâu dần đá nhiều quá, xếp lên như núi khiến ngày nay, không còn dấu vết cột đồng Mã Viện nữa...

40) After the victory, Mã Viện had a brass pillar built, on which was engraved a phrase "If the brass pillar breaks, Giao Chỉ country is ended" to threaten the people. Our people were resentful, each person threw a stone at the pillar when they passed by. Gradually, the stones piled up as high as a mountain, and Mã Viện's pillar can no longer be seen.

[Hết]